تحولات ژئوپلیتیکی سال‌های اخیر نشان داده‌اند که ساختار سنتی تجارت جهانی که بر پایه نظام مالی دلاری و پیام‌رسان‌هایی چون سوئیفت بنا شده، دیگر پاسخ‌گوی نیاز همه کشورها و فعالان اقتصادی نیست. وابستگی شدید به بانک‌های تحت نفوذ قدرت‌های خاص، بسیاری از دولت‌ها و شرکت‌ها را در شرایط تحریم یا محدودیت‌های سیاسی از امکان تجارت امن و شفاف محروم کرده است. نتیجه، کاهش اعتماد متقابل، افزایش ریسک تجاری و از دست رفتن فرصت‌های بزرگ همکاری بین‌المللی بوده است.
در چنین فضایی، نیاز به یک سازوکار جدید برای تضمین معاملات و جایگزینی روش‌های سنتی مانند Letter of Credit (LC) بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود. راه‌حلی که هم امنیت و اعتماد سیستم بانکی را حفظ کند و هم از کنترل و فشار سیاسی مصون باشد. پاسخ، در ترکیب هوشمندانه فناوری مالی نوین، همکاری چندجانبه کشورها و بازطراحی سازوکارهای تضمین پرداخت نهفته است.
صندوق تسویه چندملیتی: هسته اعتماد در ساختار جدید
نقطه‌ی آغاز این ساختار، ایجاد یک اتاق تسویه یا صندوق مرکزی چندملیتی در کشوری بی‌طرف یا دوست است؛ کشوری که خارج از حوزه نفوذ مستقیم نظام مالی دلاری قرار دارد و می‌تواند میزبان نهادی باشد که زیر نظر چند بانک مرکزی عضو اداره می‌شود. این نهاد به‌جای ایفای نقش یک بانک سنتی، به‌عنوان مرجع تضمین و تسویه معاملات عمل می‌کند. همه وجوه، وثیقه‌ها و دارایی‌های مرتبط با یک معامله پیش از انجام تعهدات در این صندوق نگهداری می‌شوند و تنها پس از تحقق شرایط، آزاد می‌گردند.
چنین ساختاری نه‌تنها اعتماد طرفین را جلب می‌کند، بلکه ریسک بلوکه‌شدن یا مصادره دارایی‌ها در اثر فشارهای خارجی را نیز از میان برمی‌دارد.
ارز دیجیتال پایدار با حاکمیت مستقل
گام دوم، ایجاد یک ارز دیجیتال پایدار (Stablecoin) اختصاصی است که پشتوانه‌ی آن در خود صندوق تسویه نگهداری می‌شود. برخلاف استیبل‌کوین‌های رایج که تحت نفوذ نهادهای آمریکایی هستند، این ارز جدید باید تحت نظارت مشترک کشورهای عضو مدیریت شود و پشتوانه‌اش از منابعی خارج از دلار تأمین گردد.
دو مدل اصلی برای این پشتوانه وجود دارد:
- سبدی از ارزهای ملی کشورهای عضو مانند درهم، روبل، ریال یا یوآن
- سبدی از کالاهای اساسی و فلزات گرانبها مانند طلا، نفت، مس یا گندم
یا ترکیبی از این دو برای افزایش پایداری و اعتماد. نتیجه، ارزی است که هم ارزش آن تضمین‌شده و قابل راستی‌آزمایی است و هم هیچ قدرت خارجی نمی‌تواند جریان آن را متوقف کند.
اسکرو هوشمند: اعتمادسازی در قلب هر معامله
در مرحله اجرا، پرداخت‌ها نه مستقیماً میان خریدار و فروشنده، بلکه از طریق یک حساب اسکرو چندامضایی انجام می‌شود. خریدار وجه را به این حساب واریز می‌کند، وجه در آن قفل می‌ماند و تنها پس از تأیید تحویل کالا یا انجام خدمات توسط صندوق تسویه یا ناظر مستقل آزاد می‌شود.
این مکانیزم همان سطح اعتماد و امنیت ال‌سی سنتی را فراهم می‌کند، با این تفاوت که بدون نیاز به بانک‌های سنتی و خارج از کنترل ساختارهای سیاسی موجود عمل می‌کند.
تبدیل‌پذیری و نقدشوندگی جهانی
برای آنکه این سازوکار واقعاً عملیاتی و جذاب باشد، ارز دیجیتال معرفی‌شده باید در کشورهای عضو قابل تبدیل به ارز محلی یا دارایی‌های فیزیکی مانند طلا باشد. این ویژگی باعث می‌شود فعالان اقتصادی در هر نقطه از شبکه بتوانند دارایی خود را نقد کرده و از آن در معاملات داخلی استفاده کنند. چنین انعطافی، اعتماد سرمایه‌گذاران و شرکت‌ها را به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهد.
نتیجه: زیرساختی برای عصر جدید تجارت
ترکیب «صندوق تسویه چندملیتی»، «ارز دیجیتال پایدار با پشتوانه واقعی» و «سیستم اسکرو هوشمند» راه را برای ایجاد یک ساختار مالی مستقل از نظام دلاری هموار می‌کند. این مدل نه‌تنها راه‌حلی برای کشورهایی است که به‌دلیل محدودیت‌های بانکی از تجارت جهانی کنار گذاشته شده‌اند، بلکه می‌تواند مبنای شکل‌گیری یک شبکه مالی منطقه‌ای و حتی جهانی باشد که تجارت را از فشارهای سیاسی و وابستگی‌های یک‌جانبه رها می‌کند.
جهان در آستانه مرحله‌ای تازه از تحول مالی است؛ مرحله‌ای که در آن امنیت، اعتماد و استقلال دیگر وابسته به چند بانک بزرگ یا یک ارز خاص نیست، بلکه حاصل همکاری کشورها و بهره‌گیری از فناوری‌های نو برای بازطراحی زیرساخت‌های تجارت جهانی است. در چنین چشم‌اندازی، ال‌سی‌های سنتی جای خود را به اسکروهای دیجیتال و ارزهای پایدار چندملیتی خواهند داد و تجارت بین‌المللی به جای وابستگی، بر پایه استقلال و اعتماد دوباره تعریف می‌شود.