بازخوانی چندهمسری در ادیان، فرهنگ‌ها و متافیزیک
به قلم دکتر پویان قمری
در جهان باستان، رابطه انسانی تنها یک انتخاب احساسی نبود
یک ابزار بقا بود.
جامعه باید زنده می‌ماند
خاندان باید گسترش می‌یافت
و امنیت اجتماعی در گرو قدرت مرد، قبیله و تولید نسل بود.
از همین‌جاست که قوانین چندهمسری در برخی ادیان شکل گرفتند
نه از جنس امتیاز
بلکه از جنس ضرورت.
اما امروز انسان وارد دوره‌ای شده که می‌تواند قوانین گذشته را رمزگشایی کند
نه برای حذف تاریخ
بلکه برای فهمیدن اینکه چگونه از دل آن تاریخ،
قانون جدید تکامل بیرون می‌آید.
این مقاله به همین پرسش پاسخ می‌دهد
چگونه نگاه قرآن و تورات و انجیل درباره چندهمسری
با انسان امروز،
متافیزیک،
عددشناسی،
روانشناسی
و فلسفه جهانی پیوند می‌خورد
و چرا نتیجه نهایی، یگانگی و رابطه متمرکز است.
قرآن؛ از ضرورت تاریخی تا قانون تکامل
آیه کلیدی در مورد چندهمسری
سوره نساء آیه ۳
«فَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تَعْدِلُوا فَوَاحِدَةً»
اگر بیم دارید که عدالت برقرار نکنید، پس به یک همسر بسنده کنید.
این آیه یک پیام روشن دارد
قرآن چندهمسری را یک اجازه مشروط می‌داند
نه یک اصل
نه یک فضیلت
و نه یک هدف.
کلید آیه در یک جمله است
شما هرگز نمی‌توانید عدالت کامل برقرار کنید.
این همان چیزی است که در سوره نساء آیه ۱۲۹ نیز آمده
«و لن تستطيعوا ان تعدلوا»
شما هرگز توان عدالت کامل ندارید.
این یعنی
ظاهر حکم چندهمسری برای یک زمان خاص است
اما باطن حکم به سمت تک‌همسری هدایت می‌کند
چون عدالت در سطح انرژی و روان و قلب انسان قابل تقسیم نیست.
تورات؛ چندهمسری مجاز اما رو به محدودیت
در تورات، چندهمسری وجود داشته
برای مثال در سفر خروج و سفر پادشاهان
اما یهودیت در دوره‌های بعد،
به‌ویژه با فرمان ربی گرشوم در قرن دهم میلادی،
چندهمسری را در کل جهان یهود ممنوع کرد.
این تحول به یک دلیل اتفاق افتاد
یهودیان فهمیدند که تکامل انسان از تکثر روابط نمی‌گذرد
از تمرکز روابط می‌گذرد.
انجیل؛ اتحاد کامل و غیرقابل تقسیم
در انجیل متی باب ۱۹ آیه ۶ آمده
«دیگر دو نیستند بلکه یک پیکر شده‌اند»
این نگاه اساس مسیحیت را تشکیل می‌دهد
پیوند کامل
یک بدن
یک روح
یک مسیر.
در مسیحیت، چندهمسری اساسا با مفهوم پیوند وجودی ناسازگار است.
هند؛ انرژی واحد پرانا
اوپانیشادها می‌گویند
«آتمان در یک آینه کامل می‌شود»
پرانا یا نیروی حیات در رابطه‌ای عمیق و متمرکز جریان کامل می‌گیرد
نه در روابط چندگانه که روان و هویت را تقسیم می‌کند.
چین و تائو؛ یین و یانگ فقط دو قطب دارند
در تائو هیچ مدلی وجود ندارد که یانگ با چند یین کامل شود
تعادل در دو قطب است
نه چند قطب
و نه انرژی تقسیم‌شده.
ایران باستان و فردوسی؛ تمرکز نیرو شرط پهلوانی
در شاهنامه
زال یک عشق دارد
رستم یک عشق دارد
پهلوانی که دلش چند سو داشته باشد
در میدان شکست می‌خورد.
فردوسی عشق را تمرکز نیرو می‌داند
نه تعدد گزینه.
شمس تبریزی؛ انسان یک آینه می‌خواهد
شمس می‌گوید
«در یک آینه است که آدمی خود را می‌شناسد»
چند آینه یعنی چند چهره
چند چهره یعنی چند هویت
و چند هویت یعنی فروپاشی روانی.
متافیزیک؛ قانون تمرکز انرژی
قانون انرژی می‌گوید
جایی که توجه می‌رود
قدرت همان‌جا جمع می‌شود.
چند رابطه یعنی چند شکاف انرژی
و هر شکاف جریان قدرت را کاهش می‌دهد.
انسان برای یک‌سو شدن ساخته شده
نه برای چند پاره شدن.
عددشناسی و قانون ارتعاش
در عددشناسی
عدد دو نماد اتحاد است
عدد سه نماد آشوب در رابطه
و عدد چهار نماد ساختار پایدار.
تک‌همسری همواره با عدد دو تصویر شده
چندهمسری همیشه با عدد سه
که در قانون ارتعاشی به معنی ناپایداری است.
روانشناسی مدرن؛ ذهن انسان تک-محور است
یونگ می‌گوید
هویت زمانی شفاف می‌شود که ذهن یک مرکز داشته باشد.
چند مرکز یعنی چند هویت
و انسان با چند هویت نمی‌تواند به مرحله فردیت برسد.
چرا در گذشته چندهمسری وجود داشت؟
سه دلیل اصلی
سیستم اقتصادی قبیله‌ای
جنگ و کاهش جمعیت مردان
مسئولیت مرد برای تأمین امنیت و بقا
این دلایل امروز وجود ندارند
پس حکم ضروری، به حکم تاریخی تبدیل شده.
جهان امروز چه می‌گوید؟
تجربه ثابت کرده
انسان در رابطه عمیق به شکوفایی می‌رسد
نه در رابطه تقسیم‌شده.
انرژی تمرکز خلق می‌کند
انرژی تقسیم تخریب.
جمع بندی
قرآن در ظاهر اجازه می‌دهد اما باطناً به یک رابطه هدایت می‌کند
تورات چندهمسری را می‌شناسد اما یهودیت آن را ممنوع کرده
انجیل آن را صرفا غیرممکن می‌داند
هند و چین آن را خلاف انرژی می‌بینند
ایران باستان آن را مانع پهلوانی می‌داند
فردوسی آن را مانع تمرکز نیرو
شمس آن را مانع رشد روح
روانشناسی آن را مانع هویت
و متافیزیک آن را شکاف انرژی می‌نامد.
پیام مشترک اما این است
انسان برای یگانگی ساخته شده
نه برای تکثر
برای تمرکز
نه پراکندگی
برای ساختن یک نور قدرتمند
نه چند نور ضعیف.