تقریباً یک دهه از ظهور اولین رمزارزها می‌گذرد و در این مدت شاهد بوده‌ایم که فروشگاه‌های زیادی امکان پرداخت هزینه از طریق رمزارز را برای کاربران خود فراهم کرده‌اند. اما کاربردهای بلاک چین در صنعت خرده‌فروشی فقط به حوزه پرداخت محدود نمی‌شود. این فناوری می‌تواند از پرداخت، تا مدیریت زنجیره تأمین و جمع‌آوری داده را متحول کرده و تغییرات شگرفی در این صنعت به وجود آورد.
کلیک کنید و جدیدترین اخبار بلاک چین را بخوانید
حدود 9 سال پیش، لازلو هانیچ (Laszlo Hanyecz) اولین فردی بود که توانست با پرداخت ارز دیجیتال، کالایی را خریداری کند. او برای خرید 2 عدد پیتزای بزرگ از رستوران Papa John’s، 10 هزار بیت کوین پرداخت کرد. اما بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال از آن زمان تا به امروز، مسیری طولانی را طی کرده‌اند و پیشرفت زیادی داشته‌اند. البته بیت کوین هنوز فاصله زیادی با تبدیل شدن به یک واحد پولی پرکاربرد دارد ولی اکنون هزاران فروشگاه در سراسر دنیا وجود دارد که امکان پرداخت از طریق بیت کوین را برای مشتری‌های خود فراهم کرده‌اند و تعداد این فروشگاه‌ها هر روز بیشتر می‌شود.
در کنفرانس Consensus امسال، شاهد رونمایی از یکی از بزرگ‌ترین اقدام‌ها در راستای فراگیر شدن کاربرد رمزارزها در حوزه خرده‌فروشی بودیم. استارتاپ Flexa که در حوزه بلاک چین فعالیت می‌کند، اطلاع داد که همکاری جدیدی با چند مورد از بزرگ‌ترین خرده‌فروشی‌های آمریکا شکل داده است تا مشتری‌های این فروشگاه‌ها بتوانند، با کمک اپلیکیشن این استارتاپ (که Spedn نام دارد) پرداخت‌های خود را از طریق رمزارزهای مختلف انجام دهند. از جمله این فروشگاه‌ها می‌توان به کتاب‌فروشی بارنز اند نوبل، فروشگاه تجهیزات اداری آفیس دیپو و فروشگاه مواد غذایی هول فودز اشاره کرد.
پرداخت فقط یکی از کاربردهای بلاک چین در حوزه خرده‌فروشی است و با وجود این که افزایش تعداد فروشگاه‌هایی که رمزارز قبول می‌کنند، می‌تواند راهکار مهم و مناسبی برای فراگیر شدن ارزهای دیجیتال باشد، فناوری دفتر کل توزیع شده (DLT)، می‌تواند در بخش‌های دیگری از صنعت خرده‌فروشی نیز مزایای چشم‌گیری داشته باشد.
برخی از این راه‌حل‌های مبتنی بر بلاک چین:
پرداخت با کمک رمزارز
شواهد زیادی مبتنی بر افزایش محبوبیت و فراگیر شدن پرداخت‌های رمزارز وجود دارد. برای نمونه، شرکت Kaspersky در ماه فوریه امسال گزارش داد که طبق نتایج نظرسنجی این شرکت روی 120 هزار مصرف‌کننده ساکن در 22 کشور جهان، 13 درصد افراد سابقه استفاده از رمزارز برای خرید آنلاین را دارند.
دلایل مختلفی باعث می‌شود شرکت‌ها و فروشگاه‌ها حاضر باشند امکان پرداخت از طریق رمزارز را برای کاربران خود فراهم کنند. بعضی از آن‌ها می‌خواهند جذابیت خود برای مشتری‌های جوان و عاشق فناوری را افزایش داده و نشان دهند که از جدیدترین فناوری‌های روز دنیا استفاده می‌کنند و گروه دیگری نیز خودشان به این حوزه علاقه دارند و می‌خواهند جزو اولین سازمان‌هایی باشند که از مزایای کریپتو در آینده بهره خواهند برد.
ناپایدار بودن ارزهای دیجیتال بزرگ‌ترین عاملی است که باعث فاصله گرفتن شرکت‌های بزرگ از این حوزه می‌شود. در این شرایط، شرکت‌های واسطه‌ای مثل Flexa که حاضر هستند بخشی از این عدم قطعیت را کاهش دهند، مزیت زیادی به وجود می‌آورند زیرا شرکت‌های بزرگ را ترغیب به حضور در این عرصه و آزمودن روش‌های جدید پرداخت خواهند کرد، بدون اینکه نگران ریسک‌های مختلف کریپتو باشند.
به نظر می‌رسد که این مدل پردازش غیرمستقیم پرداخت‌ها می‌تواند طی چند سال آینده محبوبیت زیادی کسب کند زیرا آرامش خاطر فروشگاه‌های زنجیرهای بزرگ را افزایش می‌دهد. انتظار می‌رود که مشارکت جدید بین کافی‌شاپ زنجیرهای استارباکس و شرکت پرداخت رمزارز باکت (Bakkt) نیز که به تازگی اعلام شده، از همین مدل پیروی کند.
کاربران رمزارزها در حال حاضر می‌توانند از پول دیجیتال خود برای خرید بلیت هواپیما، رزرو هتل، کارت هدیه، جواهرآلات، بازی و فیلم، خدمات حمل و نقل، دستگاه‌های الکترونیکی، کالاهای مصرفی خانه و مواد غذایی استفاده کنند. شکی نیست که در آینده نزدیک شاهد افزایش تعداد این خدمات و محصولات خواهیم بود.
احتمالاً در آینده نزدیک روش‌ها و راهکارهای پیچیده‌تر و پیشرفته‌تری برای پرداخت به‌وجود خواهد آمد زیرا بلاک چین قابلیت زیادی در انتقال ارزش و اطلاعات دارد. اپلیکیشن پرداخت Civic Pay نمونه بارزی از این پیشرفت‌هاست که به تازگی رونمایی شده است. شرکت‌های صاحب دستگاه‌های فروش خودکار مواد غذایی (vending machine) با کمک این راه‌حل می‌توانند دسترسی به کالاهای دارای محدودیت سنی (مثل مشروبات الکلی) را به سادگی مدیریت کنند زیرا فناوری بلاک چین امکان تأیید هویت، پرداخت آنلاین و ارائه امتیازهای وفاداری را به صورت همزمان فراهم می‌کند.
برنامه‌های وفاداری
برنامه‌های وفاداری، حوزه دیگری هستند که برای خرده‌فروشی‌ها اهمیت زیادی دارند. فرصت‌های زیادی برای بهینه‌سازی هزینه‌ها و کاهش احتمال کلاه‌برداری در این زمینه وجود دارد. مدت‌هاست که خرده‌فروش‌ها از برنامه‌های وفاداری برای افزایش درآمد خود استفاده می‌کنند ولی سیستم‌های پردازشی این برنامه‌ها معمولاً به اندازه سیستم‌های پردازش پرداخت امن نیستند و به همین دلیل در سال‌های اخیر شاهد کلاه‌برداری‌های متعددی از طریق برنامه‌های وفاداری بوده‌ایم. امکان به سرقت رفتن اطلاعات شخصی کاربران از طریق این سیستم‌ها وجود دارد و علاوه بر آن، اکثر برنامه‌های وفاداری، ارزش قابل‌توجهی به کاربر ارائه نمی‌دهند زیرا روش‌های بسیار محدودی برای استفاده از امتیازهای جمع‌آوری شده وجود دارد.
ورود بلاک چین به این معادله، می‌تواند به رفع هر دو مشکل کمک کند. از یک طرف، هکرها و سارقان نمی‌توانند به سادگی به سیستم‌های مبتنی بر دفتر کل توزیع شده وارد شوند. از طرف دیگر وجود اکوسیستمی از پاداش‌های مبتنی بر توکن، می‌تواند گزینه‌های متعددی در اختیار کاربران قرار دهد تا با رضایت و لذت بیشتری، امتیازهای خود را خرج کنند.
شرکت آمریکن اکسپرس دقیقاً به دنبال ایجاد چنین راهکاری است و پروژه‌ای مبتنی بر هایپرلجر را ایجاد کرده که به همکاران تجاری این شرکت اجازه می‌دهد، در ازای امتیازهای وفاداری مشتریانش، به آن‌ها خدمات مختلفی ارائه دهند. شرکت سوئیسی Qiibee نیز یکی از بزرگ‌ترین نقش‌آفرینان در این حوزه به حساب می‌آید و به کسب‌وکارهای مختلف امکان توکن‌سازی برای برنامه‌های وفاداریشان را می‌دهد.
ردیابی زنجیره تأمین
یکی دیگر از کاربردهای رایج بلاک چین در صنعت خرده‌فروشی، استفاده از فناوری‌هایی است که ردیابی مسیر حرکت محصولات مختلف از مبدأ تا مقصد را تسهیل می‌کنند و شفافیت زنجیره تأمین را بهبود می‌دهند. شرکت‌های مختلف دلایل متعددی برای افزایش شفافیت زنجیره تأمین خود دارند که سه مورد از مهم‌ترین آن‌ها، ایمنی، تضمین اصل بودن کالا و رعایت مسائل اخلاقی در تأمین کالا هستند.
مرکز کنترل و پیشگیری بیماری ایالات متحده که بازوی دولت فدرال آمریکا برای ترویج بهداشت، سلامت و ایمنی است، تخمین می‌زند که هر سال بیش از 48 میلیون نفر در این کشور دچار بیماری‌های ناشی از مواد غذایی می‌شوند که 128 هزار نفر از آن‌ها نیاز به بستری شدن دارند و 3000 نفرشان جان خود را از دست می‌دهند. هنوز هم شاهد شیوع بیماری‌هایی مثل ای. کولا (E. coli) و سالمونلا (salmonella) هستیم که به خاطر آلوده بودن محصولات کشاورزی به وجود می‌آیند و زمانی که محصولات خراب به زنجیره تأمین فروشگاه‌های بزرگ وارد می‌شوند، امکان ردیابی مبدأ آن‌ها وجود ندارد و بنابراین نمی‌توان به سرعت محل شکل‌گیری بیماری را تشخیص داد. در حال حاضر، برای شناسایی مبدأ بیماری چند روز زمان لازم است و در این مدت، نه تنها سلامتی مشتری‌ها به خطر می‌افتد، بلکه خسارت‌های هنگفتی نیز به زنجیره‌های تأمین شرکت‌ها وارد می‌شود.
رهبران صنعت مواد غذایی به این نتیجه رسیده‌اند که ثبت کردن تمام اتفاق‌هایی که از مزرعه تا میز غذا برای محصولات کشاورزی و دامی رخ می‌دهد، راهکاری مناسب برای رفع این مشکلات است که ارزش پرداخت هزینه و سرمایه‌گذاری را دارد. همچنین، این راهکار به فروشگاه اجازه می‌دهد غذاهایی که نیاز به جمع‌آوری از سطح بازار دارند را به راحتی و با سرعت زیاد، شناسایی کند. شرکت IBM پروژه‌ای به نام Food Trust را با همکاری شرکت والمارت در پاییز سال 2016 کلید زد. والمارت از آن زمان به بعد، برخی تأمین‌کننده‌های خود که مواد غذایی خاصی ارائه می‌کنند را مجبور به پیاده‌سازی راهکارهای مبتنی بر دفتر کل توزیع شده کرده است. شرکت‌ها بزرگ دیگری مثل آلبرتسون، یونیلور، نستله و کارفور نیز به بلاک چین روی آورده‌اند.
یکی دیگر از تقاضاهایی که مشتری‌ها دارند این است که مطمئن باشند ماده غذایی‌ای که خریداری می‌کنند به روشی اخلاقی تولید شده است. با ورود افراد نسل هزاره (millennial) و نسل Z به حوزه کسب‌وکار و افزایش رده سنی این افراد، توجه به مسائل زیست محیطی و مسئولیت اجتماعی بیشتر شده است. ثبت شدن مسیری که محصول طی می‌کند روی بلاک چین (که قابلیت تغییر و دستکاری ندارد) می‌تواند اطلاعات کاملی در اختیار مشتریان قرار دهد و این نیاز آن‌ها را رفع کند.
برای نمونه می‌توان به صندوق حیات وحش جهان در استرالیا اشاره کرد که از ابزاری مبتنی بر بلاک چین به نام OpenSC برای ردیابی زنجیره تأمین استفاده می‌کند و به مشتری‌ها اجازه می‌دهد در هنگام خرید محصولات غذایی، ملاحظات اخلاقی را نیز مد نظر قرار دهند. این کار به سادگی با اسکن کردن یک کیو آر کد امکان‌پذیر است.
شرکت خودروسازی فورد نیز در حال تست سیستمی مبتنی بر هایپرلجر فابریک ساخت شرکت IBM است که امکان ردیابی کوبالت در زنجیره تأمین این شرکت را به وجود می‌آورد. این ماده در باتری‌های لیتیومی کاربرد دارد و همزمان با رشد بازار خودروهای الکتریکی، تقاضا برای آن بالا رفته است. سهم عمده‌ای از کوبالت مورد استفاده در جهان، از معادن جمهوری دموکراتیک کونگو استخراج می‌شود؛ کشوری که به رفتارهایی مشابه برده‌داری مشهور است. شرکت‌های غربی با استفاده بلاک چین می‌توانند اطمینان حاصل کنند که کوبالت خریداری شده از معادنی به دست آمده که برخورد مناسبی با کارگران دارند.
آخرین کاربردی که به آن اشاره می‌کنیم، در حوزه محصولات لوکس است. تضمین اصل بودن کالاهای لوکس اهمیت بسیار زیادی دارد. شرکت‌های Alrosa و De Beers دو مورد از بزرگ‌ترین سازمان‌هایی هستند که از راه‌حل‌های مبتنی بر بلاک چین برای ردیابی جواهرات از معدن تا فروشگاه استفاده می‌کنند و ضمانت می‌کنند که الماس‌هایشان از منابع تمیز و معتبری به دست می‌آیند. برند لباس‌های لوکس Alyx نیز از راه‌حل بلاک چین Iota برای ردیابی زنجیره تأمین خود کمک می‌گیرد.
مدیریت، تضمین امنیت و به اشتراک‌گذاری داده‌های مشتریان
خرده‌فروش‌ها، داده‌های بسیار زیادی در مورد مشتری‌های خود جمع‌آوری می‌کنند. هنوز توجه زیادی به کاربردهای بلاک چین برای ساده‌تر شدن فرآیند جمع‌آوری، پردازش و تحلیل داده‌ها نشده است ولی شکی نیست که فرصت‌های زیادی در این حوزه وجود دارد. استفاده از فناوری دفتر کل توزیع شده می‌تواند امنیت را افزایش داده، امکان کنترل داده‌های خصوصی و شخصی را به مشتری‌ها بدهد و ابزارهای جدیدی برای بازاریابی به وجود آورد تا خرده‌فروش‌ها این قابلیت را داشته باشند که با دقت بیشتری نیازهای مشتری‌ها را برآورده کنند و ارزش بیشتری به آن‌ها ارائه دهند.
خرده‌فروش‌ها می‌توانند با استفاده از سیستم‌های توصیه‌گر مبتنی بر هوش مصنوعی، نیازهای مشتری‌ها را شناسایی کرده و تبلیغات محصولاتی را به آن‌ها نشان دهند که دقیقاً همان نیازها را هدف می‌گیرند. به این ترتیب، امکان بهینه‌سازی هزینه‌های تبلیغاتی وجود خواهد داشت و در نتیجه تولیدکنندگان می‌توانند به مشتری‌هایی که حاضر به ارائه اطلاعات شخصی خود هستند، پاداش‌های بهتری بدهند.
زمانی که سیستم‌های اشتراک داده مبتنی بر بلاک چین پیاده‌سازی شوند، مشتری‌ها نیز می‌توانند نیازها و ترجیحات خود را به تولیدکنندگان اطلاع دهند. ارسال لیست خرید به صورت یک قرارداد هوشمند می‌تواند نمونه‌ای از این کار باشد. از آنجایی که در آینده می‌توان چنین کارهایی را به کمک اینترنت اشیا به ربات‌ها و ماشین‌ها واگذار کرد، بلاک چین می‌تواند زیرساختی پراهمیت برای دنیایی باشد که در آن همه خریدها به صورت خودکار انجام می‌شوند.
منبع : cointelegraph