فیسبوک در چند سال گذشته و معمولا به دلایل ناخوشایندی زیاد خبرساز شده ولی به‌نظر می‌رسد جدیدترین بیانیه این شرکت مبنی بر راه‌اندازی ارزی دیجیتال، سرانجام شرایط را به نفع فیسبوک تغییر داده است. در این مطلب به بررسی جزئیات رمزارز لیبرا خواهیم پرداخت و آن را از زاویه‌های مختلف بررسی خواهیم کرد.
فیسبوک در چند سال گذشته و معمولا به دلایل ناخوشایندی زیاد خبرساز شده است. مسائلی نظیر نقض حریم خصوصی، موضع در ظاهر ضد مشتری آن و نارضایتی سرمایه‌گذاران که منجر به عزل (هرچند نمادین) مارک زاکربرگ از هیئت مدیره شد، انتقادهای شدیدی را به دنبال داشته‌اند.
با این حال به‌نظر می‌رسد جدیدترین بیانیه این شرکت مبنی بر راه‌اندازی ارزی دیجیتال، سرانجام شرایط را به نفع فیسبوک تغییر داده است. این ارز جدید با نام لیبرا نوعی استیبل کوین است اما از لحاظ عملکرد تفاوت زیادی با ارزهایی مثل تتر دارد. فیسبوک همچنین بلاک چینی را برای پشتیبانی از لیبرا ساخته است.
فیسبوک می‌خواهد این رمزارز جدید در بسیاری از موارد جایگزین پول کاغذی و حتی کارت‌های اعتباری شود. هدف اصلی ایجاد سیستم پرداخت بهره‌ورتری است که دارندگان این رمزارز بتوانند بی‌درنگ و مستقیم از طریق اپلیکیشن‌هایشان از آن استفاده کنند. خدمات این سیستم شامل انتقال پول برای دوستان و خانواده (تا حد زیادی شبیه Venmo است اما بسیاری از محدودیت‌های آن را ندارد) و پرداخت هزینه‌های خدمات کسب‌وکارها می‌شود. این رمزارز می‌تواند در مناطق کمتر برخوردار از لحاظ خدمات بانکی جایگزین پول نقد شود.
یکی از بزرگ‌ترین اهداف اعلام‌شده لیبرا این است که برای کارگران مهاجر، افراد بدون حساب بانکی در کشورهای در حال توسعه و دیگران نقش پول را ایفا کند. لیبرا با ایجاد سیستمی که کیفیتی مشابه پول نقد ارائه می‌کند، می‌تواند به افراد کمک کند بدون بانک منابع مالیشان را به‌صورت امن و در دسترس ذخیره کنند.
اگرچه لیبرا بدون‌شک نویدبخش به‌نظر می‌رسد، در مورد اینکه دقیقا چگونه عمل می‌کند و چه کسی بر مدیریت آن نظارت می‌کند، پرسش‌هایی وجود دارد. با این حال، منابع آگاه و ناظران صنعت، این اتفاق را برای بخشی گوشه‌ای که به‌شدت نیازمند جذابیت جریان اصلی است، مثبت دانسته‌اند و از آن استقبال کرده‌اند.
لیبرا چیست ؟
لیبرا در بسیاری از ابعاد شبیه رمزارزهای دیگر و به‌خصوص استیبل کوین‌هاست. بر مبنای بلاک چینی داخلی ایجاد شده و به‌منظور کاهش اثر ناپایداری قیمت، صندوق ذخیره‌ای شامل چند ارز مختلف از آن پشتیبانی می‌کنند. از طرف دیگر، این ارز دیجیتال آنقدر با دیگر رمزارزها تفاوت دارد که بررسی دقیق‌تر آن ضروری به‌نظر می‌رسد، به‌خصوص حالا که تیم توسعه‌دهنده فیسبوک، شبکه آزمایشی و مقاله سفید آن را منتشر کرده‌اند.
به گفته مدیریت این پروژه، لیبرا قرار است برخلاف اغلب رمزارزها که کارکرد ذخیره ارزش دارند، بیشتر نقش پول دیجیتال را ایفا کند. بدین منظور لیبرا به شکلی طراحی شده که انجام تراکنش با آن آسان‌تر، ظرفیت پذیرش آن بیشتر و مدت زمان اعتبارسنجی آن کوتاه‌تر باشد. اگرچه لیبرا تا حدی به استیبل کوین‌های وابسته به ارز فیات شباهت دارد، این رمزارز اساسا و از لحاظ فنی متفاوت است.
لیبرا مسیر شناخته‌شده را دنبال نمی‌کند
اولین تفاوت این است که لیبرا بلاک چینی بدون بلاک و زنجیره است. اگرچه بلاک چین لیبرا از لحاظ فنی ساختاری مانند بلاک چین‌های دیگر دارد، عملکردش بسیار متفاوت است و به‌جای گره‌های روی زنجیره، به اعتبارسنج‌هایی متکی است که دسترسی مشروط دارند. در مقاله سفید لیبرا آمده که «مفهومی با عنوان بلاک تراکنش‌ها در تاریخچه دفتر کل وجود ندارد» و اعتبارسنج‌ها داده‌ها را نه به‌صورت گروهی بلکه به‌صورت زنجیره‌ای دریافت می‌کنند.
به‌طور خلاصه، در بلاک چین لیبرا به‌جای آنکه مانند دفاتر کل توزیع‌شده مرسوم (داده‌ها به‌صورت دسته‌ای باشند)، تنها از یک ساختار داده استفاده می‌شود که همه تراکنش‌ها و حالت‌ها را در طول زمان ثبت می‌کند. همچنین باید اشاره کرد که شبکه اعتبارسنج از ۲8 شرکت شامل برندهای بزرگی مثل Visa، Mastercard، PayPal، eBay، Uber و Vodafone تشکیل شده است که هر کدام ۱۰ میلیون دلار برای توسعه لیبرا سرمایه‌گذاری کرده‌اند. این بنیاد برنامه‌ریزی کرده که در مجموع تا ۱۰۰ اعتبارسنج داشته باشد.
لیبرا بر پایه زبان برنامه‌نویسی جدیدی به نام Move ایجاد شده است که بعدا از آن برای قراردادهای هوشمند و درنتیجه همه کاربردها در بلاک چین لیبرا استفاده خواهد شد. این شیوه از روش استاندارد فورک که در اغلب بلاک چین‌ها استفاده می‌شود، پیچیده‌تر است چراکه به رویکردی پایه‌ای‌تر نیاز دارد. با این حال، به علت اهداف و پیچیدگی فنی لیبرا، استفاده از چارچوبی اختصاصی پیشبرد توسعه را آسان‌تر می‌کند.
به‌دلیل این تفاوت‌های منحصربه‌فرد لیبرا و معماری بلاک چین، برخی از متخصصان استدلال می‌کنند که لیبرا را نمی‌توان کاملا بلاک چین به حساب آورد. به‌عنوان مثال، الکساندر لیپتون، مدیر ارشد فناوری SailMoney می‌گوید:
«لیبرا بلاک چینی متعارف نیست چراکه اگر نگوییم همه، اغلب ویژگی‌های ضروری این بلاک چین‌ها را ندارد. برای بلاک چین بودن باید باز، عمومی، مقاوم در برابر سانسور، غیرقابل تغییر، بی‌طرف و غیره باشد که براساس مقاله سفید، لیبرا هیچکدام از این‌ها نیست.»
برای استفاده از فضای ذخیره‌سازی و پهنای باند باید به فیسبوک (یا انجمن لیبرا) کارمزد ثابتی پرداخت کنید. پیش‌بینی می‌شود که این کارمزد در کنار مجموعه‌ای از دارایی‌هایی که در صندوق ذخیره لیبرا نگهداری می‌شوند، برای تامین هزینه‌های عملیاتی لیبرا و همچنین پرداخت سود سهام به سهامداران کافی باشند. اگرچه برخی از افراد استدلال کرده‌اند که این مدل عملی نیست، دیگران معتقدند تنها بهره منابع صندوق ذخیره می‌تواند برای پرداخت سود سرمایه‌گذاران و تامین هزینه‌های عملیاتی کافی باشد.
افراد دیگری هم هستند که می‌گویند فرقی نمی‌کند لیبرا چه ساختاری داشته باشد، در هر صورت سود سهام را به‌دست می‌آورد. الکس فرنکل مدیرکل Kin Ecosystem می‌گوید:
«به‌نظر می‌رسد مقاله سفید لیبرا اشاره می‌کند که فیسبوک از تراکنش‌ها درصدی دریافت نمی‌کند اما به این معنی نیست که سود قابل توجهی به‌دست نمی‌آورد. تمرکز این سیستم بر انتقال وجه بین‌المللی و شباهت‌هایش با ساختارهای بانکی مدرن نشان می‌دهد که انجمن لیبرا می‌تواند سود زیادی به‌دست آورد.»
به‌علاوه، لیبرا نوید مشخصات فنی کنجکاوی‌برانگیزی را می‌دهد. این بلاک چین از شیوه توافق تحمل خطای بیزانس (BFT) استفاده می‌کند که به علت آستانه تایید پایین‌تر و اعتبارسنجی سریع‌تر به تراکنش‌ها سرعت می‌بخشد. همچنین باعث می‌شود در برابر نقش‌آفرینان خرابکار مقاوم‌تر باشد.
علاوه بر این دسترسی تحت مجوز و محدود به شبکه بار مدیریت گره‌ها را کاهش می‌دهد. اگرچه محصول نهایی (با پیش‌بینی ظرفیت ۱۰۰۰ تراکنش بر ثانیه) سریع خواهد بود، کوتاه آمدن از اصول برای رسیدن به این سرعت صدای اعتراض بزرگ‌ترین حامیان بلاک چین را بلند کرده است. به‌عنوان مثال، آندریاس آنتونوپلوس (Andreas Antonopolous) از متخصصان این صنعت می‌گوید:
«آنچه فیسبوک یا شرکت‌های مشابه فیسبوک پیشنهاد می‌کنند، رمزارز نیست. هیچکدام از ویژگی‌های بنیادین رمزارز را ندارد. بر مبنای پنج محور اصلی بلاک چین باز ایجاد نشده است. این پنج محور باز، عمومی، بی‌طرف، مقاوم در برابر سانسور و بدون مرز بودن است. فیسبوک عدم تمرکز واقعی را کنار گذاشته تا با پذیرش گسترده‌تری از طرف صنعت مواجه شود.»
مسئله تمرکز برای بسیاری از منتقدان این ارز جدید اهمیت بسزایی دارد. آنها معتقدند هدف بلاک چین برطرف کردن نیاز به کنترل مرکزی و ارائه فرآیند تراکنش شفاف‌تری است. همان‌طور که هم‌بنیان‌گذار Decred، جیک یوکوم پیات (Jake Yocom-Piatt) می‌گوید، «لیبرا برخلاف مفهوم ایدئولوژیک و محوری رمزارز عمل می‌کند و غیرمتمرکز نیست. فیسبوک اکنون نیز به استفاده از روش‌های سوال‌برانگیز در زمینه حریم خصوصی شناخته می‌شود.»
ایدو سادمان (Ido Sadeh Man)، رئیس و بنیان‌گذار Saga Foundation همچنین می‌گوید، «اگر کنترل این رمزارز تنها در اختیار مسئولان انتخاب‌نشده فیسبوک و شرکای تجاری‌اش باقی بماند، این اتفاق به راحتی می‌تواند برای همه ما از رویا به کابوس تبدیل شود.»
از طرف دیگر، آنتونی ترنچف (Antoni Trenchev)، بنیان‌گذار و شریک اجرایی Nexo احتمالا پرطرفدارترین نظر در میان مصرف‌کننده‌ها را با Cointelegraph به اشتراک می‌گذارد:
«معتقدیم ایده حداقل ناپایداری لیبرا، هزینه تبادل خارجی را کاهش می‌دهد و معامله فرامرزی روان‌تر و شمول اجتماعی بیشتر را تسهیل می‌کند.لیبرا پشتیبانی گسترده نهادهای مالی را به همراه دارد و استفاده توده مردم از رمزارزها را در مجموعه‌ای از فعالیت‌ها به ویژه در تجارت الکترونیک، سرمایه‌گذاری، تعامل‌های رسانه‌های اجتماعی، اقتصاد مشارکتی و فراتر از آن ترویج می‌کند.»
جامعه کریپتو خوش‌بین اما محتاط
اگرچه معمولا تازه‌واردهای بازار، رقیب شمرده می‌شوند، جامعه کریپتو به‌طور کلی نسبت به شبکه آزمایشی و بیانیه راه‌اندازی لیبرا اشتیاق نشان داده است. علی‌رغم فشار مضاعفی که ورود نقش‌آفرینی بزرگ به این بخش وارد می‌کند، جامعه کریپتو آن را به‌عنوان گامی مهم به‌سوی پذیرش کریپتو در جریان اصلی تلقی می‌کند. جاستین سان، بنیان‌گذار و مدیر عامل Tron در این مورد به Cointelegraph گفت:
«از ورود فیسبوک به حوزه بلاک چین با پروژه رمزارز لیبرا هیجان‌زده‌ام. همان‌طور که در مورد JP Morgan و IBM شاهد بودیم، برخی از بزرگ‌ترین شرکت‌های دنیا به‌مرور متوجه آینده خوب رمزارز و پتانسیل آن برای تغییر شیوه تعامل مصرف‌کننده‌ها و کسب‌وکارها در سطح جهان می‌شوند.»
البته این اظهارات خوش‌بینانه با کمی احتیاط همراه هستند. سابقه فیسبوک در زمینه حریم خصوصی همچنان دغدغه برخی از ناظران است و حتی کمیته بانکداری سنای ایالات متحده قصد دارد جلسه‌ای را برای بحث در مورد تاثیر بالقوه لیبرا و همچنین نگرانی‌های تنظیم‌گری برگزار کند. سان همچنین با تکرار این نگرانی‌ها، اذعان کرد که «بدون شک مسائل حل‌نشده‌ای وجود دارد، تنظیم‌گیری، قابلیت تعامل و باز بودن فقط چند مورد از این مسائل هستند.»
جک لو، مدیر عامل و بنیان‌گذار Wanchain Foundation به Cointelegraph گفت:
«این اتفاق برای صنعت بلاک چین و رمزارز گامی واقعا مهم و تاریخی است. رمزارز فیسبوک احتمالا به تدریج بیش‌ازپیش با مقررات تنظیمی محدود خواهد شد و دولت‌های دیگر شروع به سانسور نقش‌آفرینان شبکه خواهند کرد (که سرمایه‌گذاران معتبر و شرکت‌های چندملیتی هستند).»
یکی از بزرگ‌ترین مزیت‌های فیسبوک برخورداری از پایگاه مشتریان بسیار بزرگ است. توانایی این شرکت در بازاریابی برای مخاطبان زیاد می‌تواند به افزایش پذیرش این رمزارز کمک کند. چانگ‌پنگ ژائو (Changpeng Zhao)، بنیان‌گذار و مدیر عامل بایننس در این مورد به Cointelegraph گفت:
«تعداد کاربران فیسبوک احتمالا ۱۰۰ برابر مجموع کاربران فعلی صنعت رمزارز است. این پروژه فیسبوک افراد زیادی را در مورد رمزارز آگاه می‌کند. صرف‌نظر از انتقادهایی که به این شرکت وارد می‌شود، معتقدم این اتفاق در درازمدت برای صنعت کریپتو مفید خواهد بود.»
هنوز باید صبر کنیم
صنعت کریپتو تا کنون فقط شبکه آزمایشی این ارز دیجیتال جدید را مشاهده کرده است. با این حال، برخی از افراد به همین زودی لیبرا را با دیگر رمزارزها مقایسه می‌کنند و نسبت به آن بدبین هستند. بسیاری از افراد معتقدند ماهیت متمرکز لیبرا و به‌طور کلی شفاف نبودن فعالیت‌های فیسبوک، لیبرا را به ابزاری خطرناک تبدیل می‌کند. از نظر آنها تنظیم‌گری بیشتر، به‌خصوص با توجه به اینکه نهاد قانونی متمرکزی دارایی‌هایی را کنترل می‌کند که از بی‌ثباتی قیمت لیبرا جلوگیری می‌کنند، منجر به آسان‌تر شدن ایجاد تغییرات در سیستم می‌شود.
دیگران این تفاوت را مثبت می‌دانند. خاویر راشوتسکی (Xavier Rashotsky)، مدیر پروژه‌های ویژه در شرکت بلاک چین Salt می‌گوید، «می‌توانیم مطمئن باشیم که شرایط لیبرا با بنیان تورمی و از لحاظ اقتصادی ناپایدار استیبل کوینی با پشتوانه دلار آمریکا متفاوت است. لیبرا به‌عنوان محصول جدید، نوآورانه و قابل معاوضه‌ای که روی بسترهای اثبات‌شده و پذیرفته‌شده پیاده‌سازی می‌شود، با استیبل کوین‌های محبوب رقابت می‌کند.»
در هر صورت ایجاد لیبرا برای جامعه کریپتو رویداد بالقوه مهمی است. این رمزارز جدید تا کنون پشتیبانی بسیاری از نقش‌آفرینان این بخش را به‌دست آورده است و می‌تواند گامی بسیار بلند و درست برای صنعتی باشد که می‌خواهد مشروعیت جریان اصلی را به‌دست آورد. اگرچه لیبرا احتمالا نقش ارزی واقعا غیرمتمرکز را ایفا نخواهد کرد، می‌تواند نقطه عطفی برای پذیرش گسترده فناوری کریپتو باشد.
منبع : cointelegraph