میزان تولید شبکه بیت کوین هر چهار سال یک بار طی یک رویداد ویژه به نام “Halving” نصف می شود. هاوینگ در لغت نیز به معنای نصف کردن است. میلیون ها سرمایه گذار بیت کوین این رویداد را دنبال می کنند و از دیدگاه سرمایه گذاران رویداد بزرگی به شمار می رود. رویداد هاوینگ بر قیمت بیت کوین و نوسانات آن تاثیر گذار است. پس به طور طبیعی، برای هر سرمایه گذار بیت کوین ضروری است که هاوینگ ها و تأثیر آنها را بر ارزش بیت کوین درک کند.
این رویداد، یک ویژگی غیر معمول در شبکه بیت کوین است. هاوینگ های بیت کوین قرار است هر 210,000 بلاک یکبار – تقریباً هر چهار سال یکبار – اتفاق بیفتد تا زمانی که حداکثر میزان عرضه 21 میلیون بیت کوین توسط شبکه بیت کوین منتشر شود. در روز هاوینگ، تعداد جوایز بیت کوین که برای استخراج بیت کوین برای پردازش معاملات داده می شود، 50 درصد کاهش می یابد.
مثال موردی: به مدت چهار سال از سال 2016 تا 2020، در هر بلاک برای هر 10 دقیقه 12.50 بیت کوین منتشر می شد. پس از “Halving” اخیر در سال 2020، اکنون فقط 6.25 بیت کوین در هر بلاک منتشر می شود. در نتیجه، این کاهش ها بلافاصله میزان تولید بیت کوین را کاهش می دهد. چرا؟ گفتیم که بیت کوین به مدت چهار سال هر 10 دقیقه 12،50 بیت کوین منتشر کرد. سپس ناگهان، پس از “Halving” هر 10 دقیقه فقط 6.25 بیت کوین آزاد می شود.
بنابراین میزان عرضه بیت کوین هر ۴ سال از این طریق کاهش می یابد. بدیهی است که این در اقتصاد همان مفهوم عرضه و تقاضا است. به این ترتیب، اگر به تکامل بیت کوین تا به امروز نگاه کنیم، می بینیم که به رقم 86.554٪ بیت کوین در گردش رسیده ایم. باید در نظر داشته باشیم که با 210,000 بلوک اول، رقم 50٪ از بیت کوین در گردش بدست آمده است. در این دوره ای که ما قرار داریم، 2,625,000 BTC اضافه خواهد شد که به معنای رسیدن به 18,375,000 BTC است و ما به میزان BTC در گردش 87.5٪ خواهیم رسید.
چرا هاوینگ اتفاق می افتد؟
احتمالاً تاکنون با خود فکر کرده اید که «چرا هاوینگ هر چهار سال یک بار اتفاق می افتد؟» ادان یاگو (Edan Yago)، بنیانگذار پروتکل مالی مستقر در بیت کوین Sovryn، این رویداد را اینگونه توضیح داد: «ساتوشی ناکاموتو (نام مستعار خالق بیت کوین) پیش بینی می کرد هرچه هزینه معاملات تولید شده توسط شبکه با گذشت زمان افزایش یابد، نیاز به سوبسید ماینرها کاهش می یابد… و با توجه به این نکته، نرخ از پیش تعیین شده و کاهشی BTC را ایجاد کرد.»
به عبارت دیگر، پس از اینکه بیت کوین تمام 21 میلیون مورد عرضه خود را منتشر کرد، ماینرها شروع به کسب عمده درآمد خود از هزینه تراکنش پرداختی توسط کاربران می کنند. این مشابه Mastercard است که برای هر تراکنشی که روی کارت آن انجام می شود 2.5٪ درآمد کسب می کند.
وقتی ساتوشی ناکاموتو برای اولین بار قوانین پروتکل بیت کوین را تدوین می کرد، دو قانون مهم را در کنار بقیه قرار داد.
اولین موضوع این بود که تعداد بیت کوین های موجود در جهان محدود و تنها ۲۱ میلیون عدد است.
قانون دوم هم نصف شدن تعداد بیت کوین های پاداش داده شده به استخراج کننده ها بعد از استخراج هر ۲۱۰ هزار بلاک بود.
اولین ارز رمزنگاری شده برای اجرای این فرآیند، بیت کوین بود. همه اینها به این دلیل است که مقدار بیت کوین موجود محدود است و در شبکه بلاکچین بیت کوین با 21 میلیون بیت کوین تثبیت شده است نه حتی یکی بیشتر. نرم افزار شبکه بیت کوین مشخص می کند که چه تعداد بیت کوین با ایجاد بلوک هایی با اعتبار سنجی تراکنش ها و با نرخ هر 10 دقیقه به طور متوسط، برای استخراج کنندگان پاداش منتشر شود.
بدون هاوینگ در بیت کوین چه اتفاقی می افتاد؟
این سوال جالبی است. اگر فرآیند هاوینگ وجود نداشت مدت ها بود که تمام بیت کوین ها استخراج شده بودند. بنابراین، ماینرها فقط هزینه معاملات را به عنوان پاداش دریافت می کردند. هزینه هایی اندک که ماینرها هیچ انگیزه ای برای فعالیت در زنجیره نداشتند و از آنجایی که بیت کوین اصلا فرصت پیدا نمی کرد که افزایش قیمت داشته باشد، برای خرید نیز سودآور نبود. کمتر از ده سال طول می کشید تا همه بیت کوین ها به گردش در بیایند. در ابتدا 50 BTC در هر بلوک توزیع می شد که 300 بیت کوین در ساعت یا 7200 بیت کوین در روز است. سالانه عددی معادل 2,628,000 بیت کوین منتشر می شد که اگر آن را بر کل بیت کوین های احتمالی که 21,000,000 بیت کوین است تقسیم کنیم، تقریباً هشت سال زمان لازم برای گردش همه بیت کوین ها را به ما می دهد.
هاوینگ بیت کوین برای هر کاربر چه نتیجه ای دارد؟
هاوینگ به صورت خودکار اجرا می شود. بنابراین هیچ گونه شکافی در شبکه بیت کوین یا موارد مشابه ایجاد نخواهد شد. همه چیز مثل قبل ادامه خواهد داشت. با این تفاوت که از آن لحظه به بعد، برای هر بلوک استخراج شده نیمی از مقدار قبلی BTC برای کاربران در کل جهان صادر می شود.
عواقب برای یک کاربر عادی
برای هر کسی که روزانه از بیت کوین در انجام معاملات یا ارسال پول به سراسر دنیا استفاده می کند، هیچ عواقبی نخواهد داشت. کاربر می تواند به صورت عادی و همانطور که تاکنون استفاده کرده است از رمزارز پس از هاوینگ نیز استفاده کند.
عواقب هاوینگ برای یک استخراج کننده (Miner) بیت کوین
ماینرها در این مورد اعضای مهم تری هستند. طی چند روز پس از هاوینگ خواهند دید که آیا در زمان استخراج در شبکه، همان قدرت محاسباتی حفظ می شود یا بخشی از ماینرها به دلیل هزینه زیاد و پاداش ناچیز، تصمیم می گیرند که استخراج را متوقف کنند. با توجه به اینکه ماینرها هر 10 دقیقه 50٪ بیت کوین کمتری دریافت می کنند، مسیر ساخت دستگاه های ماینر ASIC تغییر می کند و باید به شکلی کارآمدتر شود. دستگاه های قبلی اکثرا کارایی خود را از دست می دهند و ماینرها نیازمند افزودن دستگاه های جدید به مجموعه خود خواهند بود. برخی از کاربران با دستگاه های کم قدرت تر ممکن است مجبور به ترک شوند (یا حداقل سخت افزار خود را ارتقا دهند).
پس از این مراحل، بیشترین استخراج بیت کوین توسط کمپانی هایی مانند Bitmain و شرکت هایی که اکثرا مستقر در چین هستند انجام می شود. نکته ای که عموما به آن توجه نمی شود این است که هاوینگ باعث افزایش تمرکز بیت کوین در کشورهایی خاص می شود. در ادامه بیشتر به توضیح این مشکل می پردازیم.
Bitmain بلوک ها را با هزاران دستگاه پرقدرت، بسیار گران قیمت و مصرف انرژی بسیار بالا اعتبار سنجی می کند. ماینرهای مدار مجتمع مخصوص این کار، در رقابت با دستگاه های ضعیف تر و تنظیمات اولیه استفاده شده در آن ها که توسط ماینرهای عادی در سراسر دنیا یا افراد دیگر استفاده می شود، بسیار کارآمدتر هستند.
عواقب هاوینگ برای معامله گر (Trader) بیتکوین
خریداران بیت کوین باید از این ویژگی سیستمیک نیز آگاه باشند، زیرا هاوینگ اغلب با مقدار زیادی نوسان برای ارز رمزنگاری شده همراه است.
سرگئی خیتروف، بنیانگذار Listing.Help، عنوان می کند که «تحلیلگران Coindesk به افزایش حجم معاملات بیت کوین بلافاصله یک ماه قبل و یک ماه پس از هر هاوینگ اشاره کردند.» به راحتی می توان دلیل این رویداد را متوجه شد. با کاهش پاداش استخراج به نصف تعداد قبل در بیت کوین، میزان عرضه بیت کوین های موجود کمتر می شود، بنابراین با این نوسانات فرصت کسب سود برای نوسان گیران به وجود می آید.
آخرین بیت کوین
با توجه به آنکه مقدار بیت کوین‌هایی که از طریق ماینرها قابل استخراج هستند، هر ۴ سال یکبار نصف می‌شود و بدین ترتیب مقدار بیت کوین‌ها هر ۲۱۰ هزار بلاک کاهش می‌یابد. بنابراین تا سال ۲۱۴۰ میلادی، استخراج آخرین بیت کوین به طول می‌انجامد. به بیانی دیگر برای ۲۱۰ هزار بلاک اولیه، در قبال استخراج هر بلاک، ۵۰ بیت کوین به ماینرها پاداش داده می‌شود و این فرایند به معنای آن است که در چهار سال اول حدود ۱۰.۵ میلیون بیت کوین دریافت و استخراج شده است.
۱۰,۵۰۰,۰۰۰ = ۲۱۰,۰۰۰ × ۵۰
هاوینگ دوم
برای چهار سال دوم، با توجه به کاهش میزان درآمد ماینرها، در برابر استخراج هر بلاک، ۲۵ بیت کوین به ماینرها پاداش داده می‌شود. در نتیجه ۵.۲۵ میلیون بیت کوین دیگر تا آخر سال هشتم دریافت و استخراج می‌شود که حاصل جمع تمامی بیت کوین های استخراج شده ۱۵.۷۵ میلیون واحد می‌شود.
۵,۲۵۰,۰۰۰ = ۲۱۰,۰۰۰ × ۲۵
هاوینگ سوم
برای چهار سال سوم، جهت استخراج و یا ماین کردن هر بلاک، پاداش استخراج کنندگان ۱۲.۵ بیت کوین محاسبه می‌شود که در مجموع ۲ میلیون و ۶۲۵ هزار بیت کوین ماین می‌شود. این میزان از پاداش در دوره بعدی به ۶.۲۵ واحد جهت ماین کردن هر بلاک کسر شده و کاهش می‌یابد.
۲,۶۲۵,۰۰۰ = ۲۱۰,۰۰۰ × ۱۲.۵
هاوینگ چهارم
با توجه به توضیحات فوق در آخر ۴ سال سوم مبلغی در حدود ۱۸میلیون و ۳۷۵ هزار بیت کوین ماین می‌شود اما آنچه که مورد توجه است کاهش پاداش استخراج کنندگان به طور مستمر می‌باشد و همین امر سبب شده که تا سال ۲۱۴۰ میلادی، استخراج آخرین بیت کوین به طول بیانجامد.
۱۸,۳۷۵,۰۰۰ = ۱۰,۵۰۰,۰۰۰ × ۵,۲۵۰,۰۰۰ + ۲,۶۲۵,۰۰۰
هاوینگ در ارزهای دیجیتال دیگر
هاوینگ تنها مختص بیتکوین نیست و رمزارزهای دیگری نیز به شکل‌های مختلف از این ابتکارِ به کار گرفته شده در شبکه بیتکوین، استفاده می نمایند. به عنوان مثال بیت کوین کش (BCH) و بیت کوین اس وی (BSV) نیز که از دل شبکه بلاکچین بیتکوین متولد شده‌اند نیز، هاوینگ را به عنوان راهکاری برای حفظ ارزش قیمت خود در نظر گرفته اند. رمزارز دش (DASH) نیز هاوینگ را به گونه ای دیگر برای خود تعریف کرده است و هر ساله پاداش استخراج آن در حدود ۷.۱ درصد نسبت به سال قبل کاهش می یابد.
اتریوم نیز یکی دیگر از ارزهای دیجیتال است که در سیستم استخراج خود از هاوینگ کمک میگیرد. اتریوم در آغاز کار خود، 3 اتریوم به‌عنوان پاداش و به ازای استخراج هر بلاک که حدوداً 15 ثانیه زمان می‌برد، پرداخت می کرد. هم‌اکنون به ازای هر 15 ثانیه که یک بلاک استخراج می‌شود، 2 اتریوم به ماینر داده می‌شود و بر این اساس انتظار می‌رود که در آینده به ازای استخراج هر بلاک، 1 اتریوم به‌عنوان پاداش داده شود.
بالاتر گفتیم که درحال حاضر، در هر ۱۰ دقیقه ۶.۲۵ بیتکوین پاداش ارائه می‌شود. اما در فرآیند استخراج اتریوم، در ابتدا هر ۱۵ ثانیه سه اتریوم به ازای حل هر بلاک پاداش ارائه میشد که این میزان با توافق توسعه‌دهندگان این رمزارز هم‌اکنون به ۲ اتریوم در هر ۱۵ ثانیه کاهش پیدا کرده است. در آینده نزدیک نیز قرار است پاداش حل هر بلاک این رمزارز، به یک اتریوم کاهش یابد.
افزایش تمرکز بیتکوین با فرآیند هاوینگ
در نتیجه هاوینگ بیت کوین و چندین عامل موثر در شبکه بیت کوین، افراد ثروتمند و صاحب قدرت در برخی کشورهای خاص، تمامی قدرت استخراج بیت کوین را در تصرف خود دارند و بنابراین قدرت بالایی برای اعمال تغییرات در کل شبکه بیت کوین نیز خواهند داشت. ویژگی اصلی و مادر صنعت بلاکچین، غیر متمرکز بودن آن است. غیر متمرکز بودن یک شبکه به این معنی است که هیچ کس نتواند کنترل شبکه و تراکنش های آن را در دست بگیرد.
اما بیت کوین در طی این چند سال نتوانسته است این ویژگی را در شبکه اعمال کند چرا که بیش از ۹۳ درصد از استخراج بیت کوین فقط در شش کشور انجام می شود و تمرکز بسیار شدید ماینرها در چین نیز مشکلی است که باعث می شود تصمیمات این کشور بر بیت کوین تاثیر گذار باشد. علاوه بر این، استخرهای بزرگ ماینینگ نیز تقریباً تمامیشان در چین واقع شده‌اند و ۴ استخر بزرگ بیت کوین بیش از ۵۷ درصد از شبکه بیت کوین را در اختیار دارند. علاوه بر این، با به کار گیری تکنیک هاوینگ در بیت کوین، نیاز ماینر ها به خرید دستگاه های گران قیمت ماینر افزارش می یابد که تولید کنندگان این دستگاه ها همگی در چین هستند و خودشان بیشتر قدرت ماینینگ دنیا و در نتیجه اختیار دستکاری در کل شبکه بیت کوین را در دست دارند.
متمرکز بودن بیت کوین خطری بسیار بزرگ برای کل شبکه است و احتمال حمله ۵۱ درصدی در بیت کوین را تا حد زیادی افزایش می دهد. واقعیت این است که بیت کوین مانند یک بمب ساعتی است که هر لحظه باید منتظر انفجار آن و به دنباله این اتفاق، نابودی سرمایه کاربران عادی باشیم.
علاوه بر مشکل مهم ایجاد شده در شبکه بیت کوین، یکی دیگر از معایب استخراج بیت کوین که هر سال نیز به سختی آن افزوده می شود، این است که ماینرها به شدت انرژی برق را مصرف می‌کنند. همچنین گرمای بسیاری تولید می‌کنند. این موضوع آن‌قدر جدی است که حافظان محیط زیست در دنیا معتقدند که استفاده روز افزون از ماینرها به شدت روی فرآیند گرم شدن زمین مؤثر بوده و به آن سرعت بخشیده است. در سال 2017 میلادی ارزش کل بیت کوین های استخراج شده چیزی در حدود 2.7 میلیارد دلار بود. در حالی که هزینه برق مصرفی برای استخراج آن در حدود 2.6 میلیارد دلار برآورد شده است.
نتیجه گیری
در این مقاله از سکه نیوز به بررسی کامل مفهوم هاوینگ و مزایا و معایب آن در شبکه بلاکچین پرداختیم، خالق بیت کوین برای کنترل مقدار بیت کوین استخراج شده توسط ماینرها، تکنیک هاوینگ را به کار گرفته است. این تکنیک در کنترل روند عرضه بیت کوین موفق بوده اما مشکل مهمی که معمولا نادیده گرفته می شود، افزایش رقابت و در نتیجه آن نیاز ماینرها به خرید دستگاه های ماینر ایسیک است. از آنجا که تمامی شرکت های تولید کننده دستگاه های ایسیک در کشور چین واقع شده اند، تمرکز استخراج بیت کوین نیز در این کشور شکل میگیرد که سبب ناامنی و نقض قانون غیر متمرکز بودن در کل شبکه بلاکچین بیت کوین می شود.