درحالیکه رشد گسترده بلاک چین ادامه دارد، صنعت مواد غذایی و نوشیدنی به یکی از حوزههایی تبدیل شده که استفاده از بلاک چین در آن بسیار فراگیر است. تنها در چند ماه گذشته چندین نقشآفرین، از جمله شرکتهای پرنفوذی مثل Nestlé، Carrefour و Starbucks از طرحهای بلاک چین محورشان در این حوزه خبر دادهاند.
صنعت بلاک چین در سال ۲۰۱۹ با شتاب زیادی در صنعت مواد غذایی نفوذ کرده است. پژوهشی تازه نشان میدهد که ۲۰ درصد از ۱۰ فروشنده برتر خواربار در سطح جهان تا سال ۲۰۲۵ از بلاک چین استفاده خواهند کرد. حال این پرسشها به ذهن میرسد که چرا این فناوری برای نقشآفرینان صنعت مواد غذایی این چنین جذاب است و آیا در راه پذیرش بالقوه این فناوری موانعی وجود دارد یا خیر؟
توانمند کردن مشتریان صنعت مواد غذایی
دست کم ۲ مسئله حیاتی در صنعت مواد غذایی وجود دارد که فرض میشود بلاک چین میتواند آنها را حل کند. نخست مسئله اعتماد است، مطالعهای که موسسه بازاریابی مواد غذایی مستقر در ایالات متحده در سال ۲۰۱۸ منتشر کرد، حاکی از این بود که تقاضای افراد برای شفافیت در این بازار روبهافزایش است. مشتریان درواقع بیشتر نسبت به سلامتی خود حساس شدهاند و میخواهند در مورد غذایی که مصرف میکنند، تا حد ممکن بیشترین اطلاعات را کسب کنند.
بهطور خاص، این مطالعه نشان میداد که در مورد ۷۵ درصد از مصرفکنندهها احتمال بیشتری وجود دارد که برند مصرفی خود را به برندی تغییر دهند که اطلاعات محصول دقیقتر و فراتر از آنچه در برچسب فیزیکی ارائه شده، به مشتری ارائه میکند. وقتی در سال ۲۰۱۶ در مطالعهای مشابه که Label Insight انجام داده بود، همین سوال از مشتریان پرسیده شد و فقط ۳۹ درصد گفته بودند برندشان را عوض میکنند. بهنظر میرسد با توجه به اینکه بلاک چین دفتر کل توزیعشدهای با دسترسی آسان و تغییرناپذیر است، راهحلی مناسب در این زمینه باشد چرا که میتواند دادههایی قابل اعتماد و تغییرناپذیر در مورد مواد غذایی در اختیار مصرفکنندهها بگذارد. ماترون ون (Matron Ven)، مدیر ارشد بازاریابی شرکت Te-Food، ارائهدهنده راهحل بلاک چین محور رهگیری مواد غذایی در این مورد به Cointelegraph گفت:
«شرکتهای مواد غذایی قابلیت رهگیری را اجرایی میکنند چرا که میدانند مصرفکنندهها خواهان شفافیت و اعتبار هستند. تغییرناپذیری بلاک چین به این شرکتها کمک میکند اثبات کنند اطلاعاتی که شرکتهای مختلف زنجیره تامین ارائه میکنند، تحریفشده نیست.»
البته قابلیت رهگیری فقط خواسته زودگذر مشتریان نیست بلکه در سطح کلان مولفهای حیاتی برای صنعت مواد غذایی است چرا که در این صنعت بهمنظور جلوگیری از تلفات انسانی، تحقیقات در مورد بیماریهای دارای منشا غذایی باید با سرعت بیشتری انجام شود. ریچل گاباتو (Rachel Gabato)، مدیر ارشد عملیات Ripe.io، استارتاپ بلاک چین مستقر در سان فرانسیسکو که با زنجیره تامین مواد غذایی همکاری میکند، به Cointelegraph گفت:
«یکی از انگیزههای اصلی ارائهدهندگان مواد غذایی برای استفاده از بلاک چین، توانایی این فناوری برای گردآوری دادهها از منابع مختلف و ایجاد برداشتی واحد از تراکنش است. این مسئله در رهگیری محصولات غذایی تا منشا اصلی نقش مهمی را ایفا میکند و وقتی مسئلهای در مورد امنیت غذایی بهوجود بیاید، با بهرهوری بیشتری میتوان به آن رسیدگی کرد.»
برای مثال، سازمان غذا و داروی ایالات متحده در سال ۲۰۱۷ در مورد شیوع سالمونلای کشندهای تحقیق کرد که به میوههای پاپایای صادر شده از مزرعهای در مکزیک ارتباط داشت. این سازمان برای تشخیص منشا اصلی بیماری بیش از ۱۰۰ مصاحبه انجام داد و روی نمونههای مختلفی در شرایط آزمایشگاهی مطالعه کرد اما بلاک چین میتواند فرایند پیدا کردن تامینکننده عامل این اتفاق را به چند ثانیه کاهش دهد. ذینفعان میتوانند با استفاده از این فناوری تشخیص دهند محصولات کدام مزرعه خراب است و آن را بهصورت دقیق از زنجیره تامین حذف کنند.
درواقع ازآنجاییکه در زنجیره تامین صنعت مواد غذایی نقشآفرینان بیشماری از جمله کشاورزان، عمدهفروشها، خردهفروشها، مشتریان و غیره حضور دارند، فرایند رهگیری کالاها از مزرعه تا میز غذاخوری بسیار پیچیده است. جان جی کیو (John G. Keogh)، دانشیار پژوهشی مدرسه کسبوکار هنلی و دانشگاه ریدینگ که یکی از نویسندگان مقالهای پژوهشی درباره این مبحث بوده، میگوید، ایده داشتن بلاک چین، تامینکنندگان و خردهفروشها را ترغیب میکند که به دادههایشان سامان بدهند، او همچنین گفت:
«یکی از مزیتهای کلیدی مغفولمانده این است که دادهها پیش از ورود به بلاک چین باید پاکسازی، ساختاریافته و راستیآزمایی شوند. در موارد نمونهای که از نزدیک بررسی کردهام، ۷۵ درصد از تلاشها صرف ساماندهی دادهها شدهاند.»
راهحل بلاک چین IBM همچنان در صنعت مواد غذایی غالب است
راهحل رهگیری بلاک چینی که در حوزه مواد غذایی بیشترین طرفدار را دارد، Food Trust شرکت IBM است که بر مبنای پروتکل بلاک چین Hyperledger Fabric ایجاد شده است. درحالیکه والمارت اولین آزمایشهای محصول را در دسامبر ۲۰۱۶ در چین آغاز کرد، اکوسیستم رهگیری غذای IBM غولهای صنعت بسیاری مثل Carrefour، Nestlé، Dole Food، Kroger and Uilever را جذب کرده است. این پلتفرم بهطور رسمی در اکتبر سال ۲۰۱۸ عملیاتی شد. به گفته IBM در طول دوره آزمایشی خردهفروشها و تامینکنندگان با استفاده از بلاک چین Food Trust، «میلیونها محصول غذایی منحصربهفرد» را رهگیری کردهاند.
همانطور که Nestlé S.A اعلام کرده IBM در سال ۲۰۱۹ همچنان به جذب شریک برای برنامه قابلیت رهگیری بلاک چین خود ادامه میدهد. این غول فناوری امسال تاکنون با Albertsons Companies، فروشگاه خردهفروشی پیشگام غذا و دارو در ایالات متحده قرارداد امضا کرده است. این خردهفروش ابتدا از طرح Food Trust برای رهگیری زنجیره تامین کاهو استفاده میکند اما قصد دارد در آینده محصولات دیگر را نیز به این طرح اضافه کند.
افزون بر این، گزارش شده است که اتحادیه تجارت مواد غذایی دریایی ایالات متحده یا همان موسسه شیلات ملی برای رهگیری مواد غذایی دریایی با طرح Food Trust همکاری میکند. از قرار معلوم، این همکاری اولین تلاش برای ردیابی چند گونه مختلف غذای دریایی است که چند شرکت بهطور مشترک آن را دنبال میکنند. فقط چند ماه قبل از این بود که Bumble Bee Foods، بزرگترین شرکت در آمریکای شمالی که مواد غذایی دریایی قابل نگهداری در دمای محیط ارائه میکند، با همکاری شرکت فناوری آلمانی SAP، پلتفرم بلاک چینی را بر مبنای سرویس پلتفرم بلاک چین ابری SAP برای رهگیری مواد غذایی دریایی راهاندازی کرد، ظاهرا قرار است این پلتفرم جدید بر زنجیره تامین تون زردباله از اندونزی تا مشتری نهایی نظارت کند.
اعضای ابتدایی طرح Food Trust نیز امسال در حال گسترش کاربرد بلاک چین IBM بودهاند. برای مثال، Nestlé و غول خردهفروشی فرانسوی Carrefour در ماه آوریل شروع به استفاده از این فناوری برای رهگیری زنجیره تامین Mousline، برند شناختهشده پوره سیبزمینی کردند. براساس این طرح مشتریان میتوانند با اسکن کیوآر کدها با تلفنهای هوشمندشان از منشا سیبزمینیهای درون یک بستهبندی خاص و همچنین مسیرش تا آن فروشگاه Carrefour آگاه شوند.
ظهور ابزارهای جدید رهگیری مواد غذایی با استفاده از بلاک چین
Carrefour در ماه مارس راهحل بلاک چین محور خودش برای رهگیری شیر را با نام (Carrefour Quality Line (CQL ارائه کرد. بر طبق گزارشها CQL میخواهد قابلیت رهگیری کامل محصول در طول زنجیره تامین (از مزرعه تا قفسههای فروشگاه) را برای مصرفکنندهها تضمین کند. در بیانیه رسانهای این پروژه آمده است که مصرفکنندهها به اطلاعات مفصل و دقیقی شامل مختصات مکانی دامپرورانی که شیر را تولید میکنند، جزئیات زمان دریافت و بستهبندی شیر و همچنین فهرست ذینفعان دخیل در آن مجموعه محصول دسترسی خواهند داشت. طرحهای برجسته مبتنی بر بلاک چین دیگری که امسال در صنعت مواد غذایی اجرا میشوند، شامل مشارکت هیئت ملی گوشت خوک ایالات متحده با Ripe.io بهمنظور آزمایش پلتفرم بلاک چینی برای زنجیرههای تامین گوشت خوک است. نماینده این شرکت در مورد این طرح به Cointelegraph گفت:
«پلتفرم Ripe.io به اکوسیستم تولیدکنندگان گوشت خوک این امکان را میدهد که بر مبنای ۶ اصل اخلاقی که راهنمای صنعت گوشت خوک ایالات متحده است، بر فعالیتهای پایدارسازی خود نظارت کنند، آنها را ارزیابی کنند و پیوسته آنها را بهبود ببخشند. این اصول استانداردهایی را در زمینه امنیت غذا و سلامت عمومی، بهزیستی حیوانات، حفاظت از محیط زیست و بهبود کیفیت زندگی افراد و جامعههای این صنعت ارائه میکند.»
بهعلاوه در ابتدای سال ۲۰۱۹، World Wildlife Fund-Australia وBCG Digital Ventures با مشارکت هم ابزار زنجیره تامین بلاک چین محوری به نام OpenSC راهاندازی کردند. بر طبق گزارشها این سیستم به هر دو کسبوکار و همچنین مصرفکنندهها این امکان را میدهد که از طریق «کد بلاک چین منحصربهفردی که در مبدا تولید محصول برای آن تعیین شده» منشا آن محصول را مشاهده کنند.
Nestlé در ماه جولای برای همکاری در برنامهای آزمایشی به OpenSC پیوست. در این برنامه شیر از دامپروریها و محل تولید شیر در نیوزیلند تا کارخانهها و انبارهای شرکت در خاورمیانه رهگیری میشود. هدف این پروژه آزمایشی بررسی امکان مقیاسپذیر بودن یا نبودن این سیستم است. Nestlé همچنین به فکر رهگیری روغن پالم تولیدشده در قاره آمریکاست.
الکل و قهوه: بلاک چین در بازارهای گوشهای بیشتر بهکار گرفته میشود
استفاده از بلاک چین در صنعت الکل و نوشیدنی نیز رونق گرفته است. در ماه مارس اخباری منتشر شد که برند ویسکی اسکاچ گرانقیمت Ailsa Bay میخواهد اولین ویسکی اسکاچ رهگیریشده با سیستم مبتنی بر بلاک چین را عرضه کند. در ماه می نیز E&Y، شرکت حسابرسی زیرمجموعه Big Four از راهحل بلاک چین اختصاصی خود برای پلتفرم جدید و بزرگی خبر داد که به مصرفکنندهها در سرتاسر آسیا کمک میکند کیفیت، منشا و اصالت مشروبهای صادراتی اروپایی را تعیین کنند.
Starbucks نیز جزئیات بیشتری را در مورد طرح «از دانه تا فنجان» خود اعلام کرده است. در ماه می گزارش شد که این شرکت کافه زنجیرهای سرویس بلاک چین Azur شرکت Microsoft را برای رهگیری تولید قهوههایش بهکار میگیرد. Starbucks ظاهرا با این کار برای کشاورزان تولیدکننده قهوه در رواندا، کلمبیا و کاستاریکا استقلال مالی بیشتری فراهم میکند.
صنعت مواد غذایی چین نیز به استفاده از بلاک چین روی آورده است
جالب است بدانید که صنعت مواد غذایی و نوشیدنی چین (که در سال ۲۰۱۸ درآمد بیسابقه ۴.۲۷ تریلیون یوانی (یا ۶۲۰ میلیارد دلاری) را ثبت کرد و به بزرگترین صنعت مواد غذایی در دنیا تبدیل شد) بیشازپیش به بلاک چین علاقهمند شده است. روزنامه رسمی حزب کمونیست چین در ماه ژانویه گزارش داد که سازمان غذا و داروی ناحیه چونگکینگ یوژانگ از بلاک چین برای تقویت نظارت بر کیفیت دارو و همچنین رهگیری بهتر چرخه عمر محصول و انجام اقدامات ضد تقلب استفاده میکند.
علاوه بر این، والمارت چین نیز از برنامههای گستردهای در حوزه بلاک چین رونمایی کرده است. این شرکت در ماه ژوئن اعلام کرد قصد دارد با استفاده از بلاک چین Thor شرکت VeChain مواد غذایی را در زنجیره تامین رهگیری کند. در بیانیه رسانهای که این شرکت منتشر کرد، آمده است که «پلتفرم قابلیت رهگیری بلاک چین والمارت چین» همکاری مشترک والمارت چین، VeChain، PwC، شرکت دامپروری Inner Mongolia Kerchin و انجمن فروشگاههای زنجیرهای و فرنچایز چین خواهد بود.
والمارت چین تاکنون از ۲۳ مجموعه محصولی رونمایی کرده است که این سیستم رهگیری میکند و قصد دارد ۱۰۰ محصول دیگر را به این سیستم اضافه کند که بیش از ۱۰ طبقهبندی محصول را پوشش میدهند. این شرکت پیشبینی میکند که حجم فروشهای رهگیریشده قابل توجه خواهد بود. در بیانیه رسمی این شرکت آمده است:
«انتظار میرود که سیستم قابلیت رهگیری والمارت چین تا پایان سال ۲۰۲۰، ۵۰ درصد از فروش گوشت بستهبندیشده، ۴۰ درصد از فروش سبزی بستهبندیشده و ۱۲.۵ درصد از فروش محصولات غذایی دریایی را رهگیری کند.»
در کشور همسایه، ویتنام، Te-Food بهتازگی قابلیت رهگیری مبتنی بر بلاک چین را در Vinamilk، یکی از بزرگترین شرکتهای لبنیات جنوب شرقی آسیا با ۲.۲ میلیارد دلار درآمد سالانه پیادهسازی کرده است. این سیستم محصول شیر خشک جدید این شرکت با نام Vinamilk Organic Gold را رهگیری میکند.
تمرکز راهحلهای دیگر روی امنیت غذا
برخی از شرکتهای فناوری از بلاک چین بهطور خاص در زمینه امنیت غذا استفاده میکنند. Bühler، غول فناوری غذایی سوئیس در ماه آوریل ۲ محصول بلاک چین محور را معرفی کرد:
Laatu، ابزاری که هدفش کاهش آلودگی میکروبی در کالاهای خشک است و Tubex Pro، سیستم درجهبندی که بهطور خودکار بهبود مییابد و جریان پیوستهای از دادههای تولید ایجاد میکند. هر ۲ راهحل به سرویس اینترنت اشیا Bühler Insights مربوط است که تحت میزبانی پلتفرم ابری Microsoft Azure ارائه میشود.
به گفته مسئولان Bühler، محصول Laatu میتواند با تابیدن الکترونهای کمانرژی به مواد غذایی خشک، ۹۹.۹۹۹ درصد از باکتری سالمونلا را از بین ببرد و در عین حال ارزش تغذیهای مواد غذایی را حفظ کند. در بیانیه رسانهای مرتبط آمده بود، «Laatu با پیوندی بالقوه با بلاک چین میتواند برای تولیدکنندگان مواد غذایی و همه نقشآفرینان زنجیره تامین، رد ممیزی دقیق و امنی فراهم کند.» علاوه بر این، در ماه ژوئن سازمان غیرانتفاعی بلاک چین Iota Foundation به شرکت مدیریت امنیت غذای Primority پیوست تا مواد غذایی حساسیتزا را با بلاک چین رهگیری کنند.
در بیانیه Iota آمده است که هدف این همکاری کاهش ریسکهای مربوط به مواد غذایی حساسیتزای بالقوه کشنده است که جان ۲۲۰ میلیون نفر را در سرتاسر دنیا تهدید میکنند. این پروژه شامل توسعه اپلیکیشنی میشود که به مصرفکنندهها این امکان را میدهد که دامنه گستردهای از مواد غذایی را برای شناسایی مواد حساسیتزا بررسی کنند چرا که براساس بیانیه «ممکن است در مواد غذایی که باید عاری از مواد حساسیتزا باشند نیز مقدار کمی از این مواد وجود داشته باشد.»
از قرار معلوم این اپلیکیشن مصرفکنندهها را قادر میسازد که با اسکن بارکد به جزئیاتی درباره محصولات غذایی دسترسی پیدا کنند. اطلاعات ارائهشده شامل رهگیری مواد خام مورد استفاده و تامینکنندگان آنها و همچنین گزارشی از فرایندهای تولید ماده غذایی میشود. همانطور که Iota در بیانیه تاکید میکند، مصرفکنندهها «بدون اشتراک گذاشتن اطلاعات شخصی و حساس و بدون داشتن رمزارز» میتوانند به این دادهها دسترسی پیدا کنند.
موانع بالقوه پیش رو: مسائل مربوط به دادهها و مشکلات قابلیت تعامل
با این حال، پذیرش بلاک چین در صنعت مواد غذایی، دست کم فعلا محدودیتهایی هم دارد. اول اینکه تضمینی وجود ندارد که دادههایی که تامینکنندگان در ابتدا وارد بلاک چین میکنند، اساسا قابل اطمینان باشند (البته فناوری بلاک چین از دستکاری و تحریف دادهها در مراحل بعدی زنجیره تامین جلوگیری میکند). درنتیجه اگر تامینکنندهای سیستم داخلی قابل اعتمادی داشته باشد که تضمین کند مواد غذاییاش هنگام عرضه به فروشندهها بهدرستی توزیع میشوند، بلاک چین میتواند اطمینان حاصل کند که این دادهها تغییرناپذیر میمانند.
با این حال همانطور که جان جی کیو اشاره میکند، نکتهای وجود دارد، «در زنجیرههای تامین مواد غذایی اشتباهاتی رخ میدهد و نیاز به تصحیح سوابق واقعیتی اجتنابناپذیر است بنابراین نیازمند پژوهش و بحث بیشتر در مورد ارزش و نیاز به بلاک چینهای تغییرپذیر هستیم.» بهعلاوه گاباتو، مدیر عملیات Ripe.io میگوید، در بسیاری از موارد بهدست آوردن و دیجیتال کردن دادهها بهدلیل کثرت شیوههای مورد استفاده تامینکنندگان دشوار است. او همچنین به Cointelegraph گفت:
«چالش عمده ما هنگام مشارکت با مزرعهداران در حوزههای غذایی لبنیات، گوشت، ترهبار، مرکبات و فرآوردههای اصلی دسترسی به دادههاست. مزرعهداران به شکلهای بسیار متنوعی این دادهها را جمعآوری میکنند و دیجیتال کردن این دادهها برای جمعآوری و اشتراکگذاری مهمترین چالش ماست.»
مارتون ون از Te-Food میگوید:
«چالشهای اصلی پیادهسازی ربطی به بلاک چین ندارند. این باور اشتباه رایج است که شیوه متمرکزی برای رهگیری از مزرعه تا میز غذاخوری وجود دارد و فقط باید راهحلهای مبتنی بر بلاک چین را جایگزین آن کنیم. واقعیت این است که قابلیت رهگیری در طول زنجیره تامین، جز در چند نمونه استثنائی هنوز عملی نشده است.»
او همچنین اضافه کرد:
«سختترین چالش گردآوری دادهها از شرکتهای متفاوت و بسیار زیاد است. در دهههای اخیر، زنجیرههای تامین بینالمللی شدهاند و گاهی اوقات شامل صدها شرکت از کشورهای مختلف میشوند که از سطح فناوری متفاوتی برخوردارند و از روشهای شناسایی متفاوتی استفاده میکنند. برای حفظ درستی دادهها که ستون اصلی قابلیت رهگیری است، همه این شرکتها باید فعالانه در این زمینهها همکاری کنند که کدام دادهها باید گردآوری شوند، چگونه باید جمعآوری شوند و این اطلاعات چگونه باید تدوین شوند و به دادههای محصول معنیداری تبدیل شوند که برای مصرفکننده قابل درک باشد.»
قابلیت تعامل مانع دیگری است که به گفته کیو رسیدگی به آن اهمیت دارد. او میگوید، با این حال اگر راهحلهای بلاک چین با استانداردهای GS1 موجود (استانداردهایی که صنعت مواد غذایی پیش از ورود فناوری بلاک چین، در زمینه ارتباطات مشترک در طول زنجیره تامین بیشتر به آنها اتکا داشته است) مطابقت پیدا کنند، غلبه بر این موانع احتمالا بسیار آسانتر خواهد بود. او همچنین میگوید:
«در این زمینه، وقتی بلاک چین را نتیجه ترکیب چندین فناوری، ابزار و روش بدانیم، قابلیت تعامل به مولفهای بسیار حیاتی تبدیل میشود. راهحلهای بلاک چینی که برای شناسایی محصول، شناسایی شرکت و شناسایی مکان از استانداردهای GS1 استفاده میکنند و استانداردهای مشترک قابلیت تعامل GS1/ISO که سیستم اطلاعات کد محصول الکترونیکی خوانده میشوند، در این فضا سرآمد خواهند بود.»
بلاک چین از دیدگاه دانشگاهی راهحل قابلیت رهگیری نیست بلکه ثبتکننده سابقهای است که پلتفرم قابلیت رهگیری میتواند از آن بهعنوان منبع داده مورد اعتماد استفاده کند. از این رو وضعیت زنجیرههای تامین در صنعت مواد غذایی وابستگی زیادی به نحوه استفاده از راهحلهای بلاک چین خواهد داشت:
«استراتژی والمارت که از پلتفرمی واحد تحت میزبانی Food Trust شرکت IBM بهره میبرد، همزمان نمونهای از پیشرفت و مانع است. ترجیح میدادم والمارت پلتفرمی متکی بر بلاک چین و بر مبنای استانداردها ارائه کند و بعد صدها تامینکننده این شرکت که خودشان از چندین راهحل بلاک چین استفاده میکنند، بتوانند بهراحتی به پلتفرم والمارت وصل شوند و دادههای استانداردشان را به اشتراک بگذارند. اینکه فروشندهها نتوانند به پلتفرم والمارت وصل شوند، برخلاف ماهیت دنیای بلاک چین است.»
ون نیز موافق است و میگوید:
«ازآنجاییکه قابلیت رهگیری در طول زنجیره تامین بهندرت در جهان وجود دارد، بلاک چین شانس زیادی دارد که در عمل به فناوری استاندارد تبدیل شود اما برای ارائه راهحل جهانی، استانداردهای دیگر مثل استانداردهای GS1 برای شناسایی و ساختار رویداد را نیز باید بهکار گرفت.»
بنابراین ازآنجاییکه خردهفروشها و تامینکنندگان بیشتری با شرکتهای بلاک چین همکاری میکنند، بهنظر میرسد ایده اتخاذ این فناوری نزد فعالان صنعت مواد غذایی پذیرفتنیتر است. همانطور که کارشناسان تاکید کردهاند، مشکل استفاده از بلاک چین در این حوزه کمتر به درک فناوری برمیگردد و بیشتر به نبود تحلیل داده مناسب مربوط است. ون در این مورد به Cointelegraph گفت:
«تا به حال با شرکت مواد غذاییای برخورد نداشتهایم که حاضر نباشد از بلاک چین استفاده کند. اگرچه شرکتهای ارائهدهنده راهحل باید در زمینه آموزش تلاش زیادی انجام دهند، شرکتهای مواد غذایی از ایده استفاده از بلاک چین استقبال میکنند. قطعا هیاهوی رسانهای پیرامون بلاک چین کمککننده است اما ۹۰ درصد از چالشهای پیادهسازی ربطی به خود بلاک چین ندارند.»
منبع : cointelegraph