بلاک چین استلار به تازگی قطعی برنامه‌ریزی نشده‌ای را تجربه کرد. تا کنون متخصصان زیادی اعلام کرده بودند که شبکه استلار واقعاً توزیع شده نیست و این قطعی شبکه، ادعای آنان را ثابت می‌کند.
بلاک چین استلار به تازگی قطعی برنامه‌ریزی نشده‌ای را تجربه کرد که باعث لو رفتن ماهیت اصلی این شبکه شد. اکنون می‌توانیم با قطعیت اعلام کنیم که این بلاک چین به اندازه‌ای که ادعا می‌کند، توزیع شده نیست.
طی این مدت، پولی به سرقت نرفت ولی شک و تردیدهای موجود تا حد زیادی تأیید شد. مدت‌ها بود که متخصصان می‌گفتند استلار برخلاف ادعای خود، شبکه‌ای متمرکز است و مجموعه‌ای از پژوهشگران ماه گذشته پیش‌بینی کردند که این شرکت به زودی دچار قطعی خواهد شد.
معرفی استلار و شبکه آن
استلار پلتفرمی برای ارسال پول (remittance) است که در سال 2014، توسط جد مک‌کیلب (Jed McCaleb) بنیان‌گذار Mt.Gox و جویس کیم (Joyce Kim) هم‌بنیان‌گذار ریپل تأسیس شد. کوین اختصاصی این پلتفرم، لومن (XLM) نامیده می‌شود و در حال حاضر از لحاظ ارزش بازار در رتبه نهم رمزارزهاست.
شبکه استلار نیز به صورت شبکه‌ای توزیع شده متشکل از چندین گره تأییدکننده است. هرکدام از این گره‌ها با کمک نرم‌افزار استلار کور (Stellar Core)، درستی تراکنش‌ها را تأیید می‌کنند.
برای رسیدن به توافق جهانی بین گره‌ها، از پروتکلی به نام پروتکل توافق استلار (SCP) استفاده می‌شود. در مقاله سفید این پروتکل ادعا شده که منابع محاسباتی و مالی لازم برای اجرای این پروتکل در مقایسه با روش‌های اثبات کار (PoW) و اثبات سهام (PoS)، کمتر است.
به عبارت دیگر، به جای اینکه از کل شبکه برای تأیید یک تراکنش استفاده شود (مثل بیت کوین) استلار فقط زیرمجموعه‌ای از گره‌ها را به کار می‌گیرد (به نام quorum slices). استلار ادعا می‌کند که از طریق این روش می‌تواند بیش از 1000 عملیات را در ثانیه پردازش کند. این نرخ در بلاک چین‌های بیت کوین و اتریوم به ترتیب 7 و 15 تراکنش است.
در ادامه quorum sliceهای شبکه فرآیند رأی‌گیری جداگانه‌ای را طی می‌کنند تا کل شبکه به روز شود. به گفته استلار این فرآیند هر 2 الی 5 ثانیه یک بار تکرار می‌شود. در واقع می‌توان گفت استلار به جای درگیر کردن کل شبکه در فرآیند توافق، از رویکردی دو مرحله‌ای استفاده می‌کند.
دلیل آفلاین شدن شبکه استلار
بنیاد توسعه استلار (SDF) که ماهیتی غیرانتفاعی دارد و با هدف ترویج و توسعه استلار فعالیت می‌کند، دلیل قطعی شبکه را اینگونه اعلام کرده است:
«گره‌های جدید، قبل از اینکه توانایی پردازش درخواست‌های متعدد را داشته باشند، مسئولیت زیادی در فرآیند توافق به عهده گرفته‌اند».
نیکولاس بری، مدیر ارشد فناوری این شرکت توصیف بهتری ارائه کرده:
«دلیل این اتفاق این بود که شبکه با سرعت بیش از اندازه غیرمتمرکز شد».
در گذشته ادعا شده بود که شبکه استلار بیش از حد متمرکز است. ماه گذشته گروهی سه نفره از پژوهشگران مرکز تحقیقاتی علوم و فناوری‌های پیشرفته کره (KAIST) مقاله‌ای منتشر کرده و ادعا کردند که شبکه استلار فراتر از حد انتظار متمرکز است.
این گروه پژوهشی در مقاله خود آورده‌اند:
«در این مقاله نشان می‌دهیم که اگر حتی دو گره شبکه استلار خراب شوند، دیگر گره‌های این شبکه نمی‌توانند الگوریتم توافق را اجرا کنند و مسئله حادتر این است که هردوی این گره‌ها تحت کنترل یک سازمان خاص، یعنی بنیاد استلار، قرار دارند.»
پس از انتشار این مقاله، دیوید مازیرس، دانشمند ارشد بنیاد استلار و استاد دانشگاه استنفورد، پاسخی نوشت و در آن تأیید کرد که مکانیزم توافق بیزانس استلار بسیار متمرکز است و توسعه‌دهندگان استلار در حال تلاش برای بهبود آن هستند.
با این وجود، در تاریخ 14 می 2019، شبکه استلار به مدت 67 دقیقه آفلاین شد و دلیل این اتفاق، عدم توافق گره‌ها بوده است زیرا گره‌های زیادی در مدت زمان کوتاهی به شبکه وارد شده بودند.
طبق شنیده‌ها، در آن لحظه یکی از گره‌های متعلق به استارتاپ Keybaseکه بنیاد استلار روی آن سرمایه‌گذاری کرده، برای انجام عملیات‌های مربوط به نگهداری، آفلاین بوده و سایر گره‌ها نیز ثبات لازم را نداشته‌اند. به همین دلیل شبکه دچار وقفه شده است.
بنیاد استلار ادعا کرده که آفلاین شدن شبکه گزینه مطلوبی برای آن‌هاست زیرا ترجیح می‌دهد در حالتی که شبکه دچار خطا شده، فعالیتی انجام نشود تا داده‌های مالی پلتفرم بدون اشتباه باقی بمانند. به همین دلیل آن‌ها استدلال کرده‌اند که:
«نمی‌توان گفت که پروتکل اشتباه عمل کرده بلکه برعکس دقیقاً همان کاری را انجام داده که باید در چنین شرایطی انجام می‌داده است».
به علاوه بنیاد استلار تأکید کرده که این سانحه هیچ نوع خسارت مالی به همراه نداشته است و شبکه استلار هم اکنون در شرایط کاملاً سالم قرار دارد.
رفع نشدن مشکل اصلی و هشدارهای پژوهشگران
به گفته یکی از پژوهشگرانی که مقاله تحقیقاتی در مورد استلار را نوشته بودند، ایجاد چند تغییر در ساختار شبکه، این مشکل را به وجود آورده است.
پس از کشف شدن ایراد موجود در ساختار استلار، توسعه‌دهندگان این پلتفرم سعی کردند با حذف کردن تأییدکننده‌های اختصاصی بنیاد استلار از quorum setها، شبکه را غیرمتمرکز کنند. در نتیجه استلار در برابر خرابی دو گره مقاوم شد ولی هنوز در مقابل خرابی سه گره آسیب‌پذیر بود.
با این وجود، دقیقا قبل از آفلاین شدن شبکه، آسیب‌پذیری در مقابل خرابی دو گره نیز به دلیلی نامعلوم دوباره نمایان شد و پس از آفلاین شدن دو گره شبکه (که هیچ‌کدام به بنیاد استلار تعلق نداشتند) کل شبکه قطع شد.
توسعه‌دهندگان برای رفع مشکل موجود، هر سه تأییدکننده خود را دوباره به شبکه اضافه کرده‌اند و بنابراین به همان نقطه اولیه بازگشته‌اند یعنی اگر دو گره از سه گره متعلق به بنیاد استلار آفلاین باشند، کل شبکه دچار قطعی خواهد شد.
همانطور که مشخص است، ایرادهای موجود در طراحی این پلتفرم، پایداری آن را به شدت کاهش می‌دهند. علاوه بر آن، طراحی استلار به گونه‌ای است که گره‌های میزبان باید quorum setهای خود را به صورت دستی انتخاب کنند و این کار با توجه به پیچیدگی طراحی این شبکه، کار بسیار سختی است.
آخرین موردی که کار را بسیار سخت‌تر می‌کند، این است که همه گره‌های شبکه به یک اندازه پایدار نیستند و هر کدام از آن‌ها می‌توانند مورد هدف قرار بگیرند.
واکنش جامعه به شبکه بلاک چین استلار
واکنش جامعه کاربران و توسعه‌دهندگان بلاک چین، انتقاد از ماهیت متمرکز استلار بود. امین گان سیرر، مدیر IC3 توییت زیر را نوشت:
واکنش جامعه شبکه بلاک چین استلار
کایل مک‌کالام، مدیر محصول بنیاد استلار، در پاسخ به این توییت استدلال کرد که چند گره در آن لحظه از دسترس خارج بودند و آفلاین شدن گره Keybase بود که در نهایت شبکه را قطع کرد.
واکنش جامعه شبکه بلاک چین استلار
یکی از کاربران استلار نیز در سایت reddit نوشته بود که این شبکه به دلیل قطع شدن گره اختصاصی بنیاد استلار دچار مشکل شد ولی مک‌کیلب این ادعا را رد کرد و گفت:
«گره‌های بنیاد استلار و اکثر گره‌های تأییدکننده در آن زمان در حال کار بودند ولی به دلیل اینکه تعداد گره‌های quorumها کافی نبود، نمی‌توانستند با اطمینان کامل دفتر کل را به روز رسانی کنند.»
هارتج سوآنی (Hartej Sawhney) هم‌بنیان‌گذار Hosho معتقد است که دیگر نمی‌توان استلار را یک شبکه توزیع شده خواهند ولی در ادامه توضیح داده که هیچ از یک پروژه‌های امروزی توزیع شده نیستند زیرا هنوز این مفهوم به طور مناسب پیاده‌سازی نشده است. از نظر او، مسئله توافق نسبت به توزیع‌شدگی اهمیت بیشتری دارد.
ایال شانی، یکی از افرادی که در مرکز Aykesubir، روی بلاک چین تحقیق می‌کند با صحبت‌های دیگر متخصصان موافق است و از نظر او نیز شکی وجود ندارد که استلار شبکه‌ای توزیع شده به حساب نمی‌آید ولی «این مسئله اصلاً جای تعجب ندارد زیرا می‌توان استدلال کرد که حتی شبکه بیت کوین نیز کاملاً توزیع شده نیست».
واکنش بازار
قیمت XLM طی چند روز گذشته ثابت مانده است و جالب اینجاست که یک روز پس از آفلاین شدن شبکه، قیمت لومن 15 درصد رشد کرد. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که این اتفاق‌ها تأثیر منفی روی ارزش دارایی نداشته‌اند.
اقدام‌های استلار برای رفع مشکل
بنیاد استلار چند راهکار برای افزایش توزیع‌شدگی شبکه ارائه کرده است که همزمان پایداری آن را نیز افزایش می‌دهند.
اولین راهکار این است که با ارائه استانداردهای شفاف و دقیق برای تأییدکننده‌ها، بتوان کیفیت quorum setها را افزایش داد. به عبارت دیگر، استلار به کاربرها خواهد گفت چه گره‌هایی را در quorum sliceهای خود قرار دهند تا اتفاق مشابهی رخ ندهد.
این بنیاد همچنین امیدوار است که استانداردهای عملیاتی بهتری ایجاد کند تا هماهنگی بین افراد مسئول گره‌ها افزایش پیدا کند و به اپراتورها کمک می‌کند گره‌های خود و quorum setهایی که انتخاب می‌کنند را به روز نگه دارند.
نظارت بهتر روی گره‌هایی که اهمیت حیاتی دارند و بهبود روال‌های هشداردهی نیز از دیگر برنامه‌های استلار است. بهبود ارتباطات باعث می‌شود که مشکلات احتمالی با سرعت بیشتری رفع شوند و بتوان شبکه را سریع‌تر به حالت آنلاین بازگرداند.
پژوهشگران کره‌ای معتقدند که هیچ از یک راهکارهای پیشنهادی استلار مشکل را واقعا حل نمی‌کنند ولی می‌توانند تا حد زیادی احتمال واقع آن را کاهش دهند. در واقع، بدون تغییر در طراحی استلار نمی‌توان این مشکل را برطرف کرد.
علیرغم همه این انتقادها، استلار امیدوار است که این مشکل دوباره رخ نخواهد داد ولی این ادعا فقط در طول زمان ثابت خواهد شد.
