استفاده از بلاک‌چین در کسب‌و‌کار

این روزها، فناوری بلاک‌چین توجه و نظر بسیاری از صنایع را به خود معطوف کرده است. فناوری جدید بلاک‌چین نه تنها روی عملکرد کسب‌و‌کارها بلکه روی رشد خلاقیت و روش‌های جدیدی از حیات آنها هم اثر گذاشته است. شمار شرکت‌ها و سازمان‌هایی که در حال استفاده از بلاک‌چین در سیستم خود هستند، روز به روز افزایش پیدا می‌کند. تمرکز گریز بودن ساختاری که بلاک‌چین ارائه می‌دهد، در رفع بسیاری از مشکلات کسب و کاری مفید خواهد بود. در مدل‌های کسب‌و‌کار مبتنی بر بلاک‌چین دیگر خبری از نظارت‌ها و کنترلِ هسته‌های مرکزی مدیریتی نخواهد بود و این یعنی شفافیت و وضوح بیشتری در این فناوری جریان دارد. اما شیوه به کارگیری و استفاده شرکت‌ها از بلاک‌چین برای اجرای اقدامات مختلف چیست؟ همه چیز به رویکرد کسب‌و‌کارها و شرکت‌هایی وابسته است که از آن در مسیر فعالیت‌های خود بهره می‌برند. هر چقدر که مدل کسب‌و‌کاری مبتنی بر بلاک‌چین، قوی‌تر و مناسب‌تر طراحی شود، امکان موفقیت آن هم بیشتر خواهد بود. در ادامه به بلاک‌چین، رویکردهای حول آن و مدل‌های کسب‌و‌کار مبتنی بر آن می‌پردازیم.

بلاک‌چین به زبان ساده چیست؟

بلاک‌چین، مجموعه‌ای از داده‌های تغییرناپذیر است که از سوی خوشه‌ای از رایانه‌ها مدیریت می‌شود. این رایانه‌ها در تملک یک فرد یا شرکت واحد و مشخص نیستند. هر بلاک‌چین، یک دفترکل غیرمتمرکز به شمار می‌رود که داده‌ها در آن به شکل بلوک‌ها ذخیره می‌شوند. این بلوک‌ها با قوانین کریپتوگرافی (Cryptography) یا رمزنگاری ایمن می‌شوند. سه پایه و ستون اصلی بلاک‌چین، شفافیت، غیرقابل تغییر بودن و غیرمتمرکز بودن داده‌ها در آن است.

مدل کسب‌و‌کارِ مبتنی بر بلاک‌چین چیست؟

مدل کسب‌و‌کار، اصطلاحی تشریفاتی و پرطمطراق برای شرح برنامه‌ها و استراتژی‌های هر کسب‌و‌کار در جهت فروش محصولات و خدمات و البته تولید سود است. در واقع، برنامه و مدلی است که هر کسب و کار، برنامه آن را طرح و اجرا می‌کند تا محصولات و خدماتش را تولید و آنها را بازاریابی کند. هر شرکتی به دنبال مدلی از کسب‌و‌کار است که تناسب بیشتری با نیازهایش دارد. مدلی که براساس بلاک‌چین طراحی شود، مدلی غیرمتمرکز است که اجازه ارتباطات نفر به نفر (P2P) را به اعضای شبکه می‌دهد. در شبکه بلاک‌چین، ارتباطات از وضوح برخوردار هستند و روابط مبتنی بر اعتمادی پیش می‌رود که ویژگی‌های شبکه در اختیار کاربرانش می‌گذارد.

مدل‌‌های کسب‌و‌کار بلاک‌چینی از توکن‌ها برای سودآوری استفاده می‌کنند. هر کسی که به بلاک‌چین در کسب و کار برای رسیدن به یک نتیجه و اجرای یک هدف کمک می‌کند، توکنی دریافت خواهد کرد  و ارزش آن توکن وابسته به شرایط بازار خواهد بود. توکن‌ها می‌توانند بیت‌کوین یا اِتِر باشند.

آیا نیازی به وجود مدل‌های کسب‌و‌کار مبتنی بر بلاک‌چین وجود دارد؟

طبیعتِ غیرمتمرکز بلاک‌چین، عملکردهای مختلف کسب‌و‌کارها را در ابعاد مختلفی مانند تراکنش‌ها، مالکیت‌ها، سودآوری و رشد در وضعیت نوسان تغییر می‌دهد. مدل‌های کسب‌و‌کار مبتنی بر بلاک‌چین در بهبود کسب‌و‌کارها و سوآوری بیشتر برای مشتریان آنها مفید واقع می‌شوند. یک مدل کسب‌و‌کار مطلوب باید روی سرمایه‌گذاران تمرکز کند و بیش از کارآفرینان به سرمایه‌گذاران توجه داشته باشد. در این صورت، نگاه کسب‌و‌کار هم به سودآوری به جای ارزش‌آفرینی معطوف می‌شود. مدل‌ها و ایده‌های کسب‌و‌کار مبتنی بر بلاک‌چین باید در سطح خرد و کلان به خوبی اجرا شوند تا تمامی ذی‌نفعان را منتفع سازند.

مدل‌های کسب و کار سنتی چگونه بودند؟

هنوز هم تعداد کثیری از کسب‌و‌کارهای مختلف از روش‌های سنتی برای طراحی و اجرای مدل خود بهره می‌برند. مدل‌های کسب‌وکار سنتی به تولید خدمات و سرویس‌هایی می‌پردازند که برای‌شان سودآور هستند. مصرف‌کنندگان و مشتریان کسب‌و‌کار هم خدمات و محصولات را با نرخی مشخص خریداری می‌کنند. این نرخ‌ها هم متشکل از جزئیاتی هستند که دستمزد و هزینه‌های مسیر تولید در آنها لحاظ می‌شود. در این روش‌ها از مدلی متمرکز استفاده می‌شود و مدل‌های مذکور برای هر کسب و کاری به شکل مخصوص به خودِ آن طراحی و اجرا می‌شود. مدل‌های کسب‌وکار سنتی به چهار دسته تقسیم می‌شوند:

1. تولیدکنندگان
2. توزیع‌کنندگان
3. خرده‌فروشان
4. حق امتیاز(فرنچایز).

مدل‌های کسب‌و‌کار مدرن و مبتنی بر بلاک‌چین چگونه‌اند؟

در مدل‌های کسب‌و‌کار مدرن و مبتنی بر بلاک‌چین نیازی به اعتماد کردن به مدیریت و هسته مرکزی نظارتی بر داده‌ها نیست. در این شبکه‌ها و مدل‌های تازه، کاربران به شبکه‌ای غیرمتمرکز اعتماد می‌کنند که بر اساس محاسبات ریاضیاتی به فعالیت خود ادامه می‌دهد. اقتصاد مبتنی بر بلاک‌چین هم می‌تواند ظرفیت‌ها و توانمندی‌های تازه‌ای را به شرکت‌های مختلف هدیه کند. شرکت‌های فعال در حوزه فناوری اطلاعات مانند فیس‌بوک در تلاش هستند تا از بلاک‌چین در مدل‌های کسب‌وکار خود بهره ببرند. داراییِ بسیاری از شرکت‌های مهم دنیا داده‌های کاربران‌ آنهاست. با وجود بلاک‌چین و پروتکل‌های آن و شیوه کارکردی که دارد، دیگر این شرکت‌ها نمی‌توانند بدون اجازه کاربران دست به سوء استفاده و درآمدزایی از داده‌های‌شان بزنند.

بهترین مدل‌های کسب‌و‌کار مبتنی بر بلاک‌چین چگونه‌اند؟

بلاک‌چین می‌تواند به شکل‌های مختلفی در مدل‌های کسب‌و‌کار مختلف عرض اندام کند. برای مثال:

بلاک‌چین به عنوان یک سرویس

در به کارگیری بلاک‌چین به عنوان یک سرویس، کسب‌و‌کار در اکوسیستم بلاک‌چین به فعالیت خود ادامه می‌دهد. این اکوسیستم به شرکت‌ها اجازه می‌دهد تا فعالیت‌های مختلفی مانند تحقیقات، آزمایش‌ها و اجرای عملیات مختلف خود را پیش ببرند. وجود بستری آماده برای فعالیت برای شرکت‌های نوپا و استارتاپ‌ها بسیار عالی خواهد بود. زیرا برای شروع کارِ خود نیاز به دلمشغولی‌های مختلف درباره یافتن زمینه و بودجه لازم برای شروع کار، نخواهند داشت. دیگر نیازی به زیرساخت‌های سخت‌افزاری نخواهد بود و از همین روی، شرکت‌ها در آغاز کار خود به سرعت وارد حوزه عملی و اجرایی‌شان می‌شوند.

بلاک‌چین و اقتصاد مبتنی بر توکن‌هایِ آن در مدل کسب‌وکار

سود در هر کسب‌وکاری چه خدماتی باشد و چه در حیطه ارائه محصول و عرضه آن، بسیار مهم است. در مدل‌های کسب‌وکاری که با بلاک‌چین و توکن‌ها کار می‌کنند، توکن‌ها می‌توانند ضامن سوددهی کسب‌وکارها باشند. ریپل یکی از بهترین نمونه‌های کسب‌وکاری است که از توکن‌ها در مدل کاری خود بهره می‌برد. در ریپل، بانک‌ها که بخشی از شبکه آن هستند، توانایی نقل و انتقال وجه با استفاده از رمزارز ریپل یعنی ایکس‌پی‌‌آر (XPR) را دارند. اینها توکن‌های ریپل هستند و شبکه را برای فعالیت‌هایی که انجام می‌دهد، آماده می‌سازند. کسب‌و‌کارهای مختلف می‌توانند بخشی از این توکن‌های سودآور را نگهداری کنند و باقی را برای پیش‌برد کارها و امور مختلف شبکه آزاد نمایند. با تغییر ارزش توکن‌هایِ سودآور، کسب‌و‌کار هم به سوددهی می‌رسد.

مدل کسب‌و‌کاری مبتنی بر بلاک‌چینِ P2P

کسب و کارهای گوناگون می‌توانند از ظرفیت بلاک‌چین برای برقراری ارتباطات و قرادادهایِ P2P یا فرد به فرد بهره ببرند. در این صورت، مشتریانِ نهایی هر شرکت به طور مستقیم با یکدیگر در ارتباط قرار می‌گیرند. مثلا کسب‌و‌کارهایی که در زمینه ذخیره و به اشتراک‌گذاری اطلاعات میان کاربران فعالیت می‌کنند به راحتی به کمک بلاک‌چین، مدلِ کسب‌و‌کارشان را تغییر می‌دهند و وارد سطحی جدید از فعالیت می‌شوند.

انتخاب مدل کسب‌و‌کار مناسبِ مبتنی بر بلاک‌چین به طبیعتِ هر کسب‌و‌کار وابسته است. قانون و شرایط ویژه‌ای وجود ندارد که شیوه به کارگیری یک مدل خاص از کسب‌و‌کار را به تمامی شرکت‌ها و سازمان‌ها دیکته کند. هر کسب‌و‌کار باید با توجه به ظرفیت‌ها و نیازهای خود اقدام به استفاده از بلاک‌چین در روند اجرایی خود بکند.

پویا چامر

منبع: cintjournal.com