برنامه غیر متمرکز (DApp) با تلفظ صحیح دی اَپ، یک نرم افزار منبع باز و غیر متمرکز است که از فناوری بلاکچین استفاده می کند و برخلاف برنامه های سنتی، نیازی به واسطه ندارند.
فرآیند غیرمتمرکزسازی تنها برای سیستم مالی به کار نمیرود، این ویژگی می‌‌تواند تقریبا بر هرچیزی اعمال شود!
اگر شبکه ای، نرم افزاری یا پلتفرمی غیر متمرکز باشد، بدان معنی است که تحت کنترل، تملک یا مدیریت یک فرد یا اداره خاص نیست. این ایده اولین بار توسط ساتوشی ناکاموتو (Satoshi Nakamoto)، خالق بیت کوین، مطرح شد.
لحظه ای دنیای دیجیتال را فراموش کنید و بیایید ساده تر به این تعریف نگاه کنیم و با یک مثال این مفهوم را به طور کامل درک کنیم.
تصور کنید در یک جنگل بدون هیچ امکاناتی با تعدادی از دوستان خود زندگی میکنید و هیچ مفهومی از پول وجود ندارد و برای تهیه غذا مجبور به شکار هستید اما ابزاری هم برای این کار در اختیار ندارید.
شما از دوست خود درخواست میکنید که نیزه خود را به شما قرض دهد، دوست شما قبول میکند و در حضور سایر شکارچیان نیزه خود را به شما قرض می دهد. شما، دوستتان و سایر شکارچیان، به خاطر میسپارید که این تبادل ابزار انجام شده است. شکارچیان دیگر در این تبادل نقش شاهد را دارند و همه ی شما از این تبادل تصویر یکسانی در ذهن دارید.
پس شما نمی توانید بگویید که هرگز هیچ ابزاری از دوستتان قرض نگرفته اید زیرا بقیه این اتفاق را به خاطر دارند و به راحتی گرفتار می شوید.
همچنین دوست شما که نیزه را به شما قرض داده است، نمی تواند بگوید که به شما تیر و کمان و همچنین نیزه داده است زیرا سایر شکارچیان از جزییات مبادله شما اطلاع دارند.
هر نوع دیگری از ادعای خلاف آنچه واقعا اتفاق افتاده بود، توسط سایر شاهدان برملا خواهد شد.
به فرآیندی که در بالا توضیح داده شد غیر متمرکز سازی میگویند و به برنامه هایی که روی این پلتفرم غیر متمرکز (بلاکچین) ساخته می شوند، DApp می گویند.
در این فرآیند تمام داده ها، دانش و اطلاعات در بین همه اعضا پخش می شود. همه ی اعضا اطلاعات و داده های برابر دارند و هیچ کس بر دیگری برتری ندارد.
از ابتدا، وب همیشه متمرکز بوده است. این بدان معناست که وب سایت ها و برنامه ها همه دارای سرورهای متمرکز بوده اند. این متمرکز بودن، خطر بیشتری برای خرابی کلی یا هک شبکه دارد، یعنی اگر سرور هک شود، کل شبکه هک شده است. با استفاده از بلاکچین، داده ها در بین تمام اعضای شبکه به اشتراک گذاشته می شوند، پس شبکه بلاکچین یک شبکه غیرمتمرکز است. عدم تمرکز باعث می شود که خطر هک شدن، خرابی کلی در شبکه، یا تخلف هر یک از اعضا غیرممکن باشد و امنیت برنامه هایی که بر پایه این فناوری ساخته می شوند نسبت به برنامه های متمرکز سنتی، بسیار بالاتر باشد.
ویژگی های اصلی برنامه های غیر متمرکز (Dapps)
برنامه‌های غیرمتمرکز یا (Dapps) را می توان بر اساس ۴ ویژگی تعریف کرد. این ویژگی ها عبارتند از:
متن باز: برنامه های غیر متمرکز متن باز هستند تا در دسترس همه باشند تا در صورت لزوم با تصمیم اکثریت تغییرات لازم در انها انجام شود.
غیر متمرکز: از مهم ترین خصوصیات آن است که تمام ثبت های عملکرد، اقدامات و تراکنش های برنامه در دفترکل عمومی ذخیره شود. به دلیل بستر بلاک چین یا شبه بلاک چین این برنامه ها، سرور مرکزی در آن وجود ندارد و تمام نودها (گره ها) با یکدیگر برابر می‌باشند.
انگیزشی: با پاداش دادن واحدهای ارز دیجیتال به افرادی که امنیت و فعالیت بلاک چین را انجام میدهند، انگیزه ان ها را بالا می برند.
پروتکل: برنامه نویس پروتکلی برای تحقق درست برنامه می نویسد و همه کسانی از برنامه استفاده خواهند کرد باید ان را قبول کنند. پروتکل های زیادی وجود دارد که از جمله مهم ترین انها میتوان به Pow و Pos اشاره کرد.
بسیاری از برنامه‌های غیرمتمرکز محبوب دیگر نظیر آگِر (Augur)، گولم (Golem) و آراگون (Aragon) بر بستر شبکه اتریوم ایجاد شده‌اند.
معماری و ساختار برنامه های غیر متمرکز (DApp)
همانطور که در شکل زیر مشاهده می کنید در سمت چپ تصویر اپلیکیشن ها (APP) یا برنامه های متمرکز قرار دارند و همگی به یک سرور متمرکز متصل شده اند.
شبکه فیس‌‌بوک را در نظر بگیرید، این شبکه توسط مردم و در سراسر جهان استفاده میشود. با وجود این که فیس‌‌بوک در چین (کشوری که به طور تخمینی، ۲۰% جمعیت جهانی را دارد) ممنوع شده است، همچنان، بیش از ۲ میلیارد حساب کاربری فیس‌‌بوک فعال در حال استفاده وجود دارد! به حجم اطلاعات خصوصی که به فیس‌‌بوک ارائه میکنید بیندیشید. تنها با ایجاد یک حساب کاربری فیس‌‌بوک، جزئیات شخصی مانند نام کامل خود، تاریخ تولد و کشوری که در آن زندگی می‌‌نمایید را عرضه می کنید. با این وجود، از طریق استفاده‌‌ی بیشتر از فیس‌‌بوک، اطلاعات بسیار بیشتری از نام خود، تاریخ تولد و کشوری که در آن زندگی می‌‌نمایید را به آنها ارائه میکنید.
شاید فیس‌‌بوک به موقعیت شما، تصاویر شما، جایی که کار میکنید، چیزی که برای صبحانه می‌‌خورید، کسی که با او در رابطه هستید و بسیاری جزییات دیگر از زندگی شما دسترسی داشته باشد. این اطلاعات را در ۲ میلیارد کاربر ضرب نمایید، گروه فیس‌‌بوک، یک پایگاه داده‌‌ی بسیار بزرگ دارد. تمامی این داده‌‌ها، به صورت محرمانه در سرورهای متمرکز آنها نگهداری میشوند. این بدان معناست که شما اطمینان دارید که فیس‌‌بوک، از اطلاعاتی که ارائه داده‌‌اید سوءاستفاده نمی‌‌کند. با این وجود، اغلب این اطلاعات به شرکتهای بازاریابی فروخته میشوند و فروش این اطلاعات به صنعت بسیار سود آوری در این حوزه برای اینگونه شرکت ها تبدیل شده است.
در سمت راست برنامه های غیر متمرکز هستند که در یک شبکه غیر متمرکز نظیر به نظیر اجرا می شوند. DAPP همچنین می توانند دارای یک رابط کاربری برای ارتباط با کاربر پایانی باشد که در کد فرانت اند (Front) ایجاد شده است. در بک‌اند (BackEnd) این نوع برنامه ها، شبکه بلاک چین و قردادهای هوشمند قرار دارند. کدها روی قراردادهای هوشمند نوشته میشوند و در شبکه بلاک چین قرار میگیرند. به جای استفاده از سرورهای مرکزی برای کدهای برنامه در اینجا از بلاک چین غیرمتمرکز استفاده میشود.
DAPP برای عملکرد خود به مرجع مرکزی نیاز ندارد، آنها امکان تعامل مستقیم بین کاربران و ارائه دهندگان را فراهم می کنند و همانطور که در تصویر مشخص است، هر گره نسخه ای از آن را در اختیار دارد.
غیرمتمرکز بودن سبب شده تا DApp ها و اطلاعات موجود در آن ها غیر قابل تغییر و حذف باشند. این اپلیکیشن ها در برابر هر گونه هک، حمله سایبری یا هر گونه خرابکرای دیگری مقاوم هستند.
با استفاده از آنها فرایند های پرداخت بسیار سریع تر اجرا می شود چرا که دیگر هیچ گونه واسطه ای مثل درگاه پرداخت یکپارچه وجود نخواهد داشت.
میزان ناشناس بود افراد نیز تا حد زیادی حفظ میشود و دلیل آن هم این است که این اپلیکیشن ها نیاز به فرایند های طولانی ثبت نام را از بین برده اند.
انواع برنامه های غیر متمرکز
بر اساس وایت پیپر اتریوم، برنامه‌های غیر متمرکز را میتوان به سه نوع مختلف دسته بندی کرد. حال در این مطلب یک به یک آنها را به طور مختصر توضیح خواهیم داد:
۱. برنامه‌های مالی غیر متمرکز
همانطور که از نام آن پیداست، این دسته دارای برنامه‌هایی خواهد بود که روش‌های مدیریت مالی و پول خود را در اختیار کاربران قرار میدهد. یک نمونه از این دسته ارز بیت کوین است که یک سیستم کسب درآمد توزیع شده و غیر متمرکز را در اختیار کاربران قرار میدهد.
۲. برنامه‌های نیمه مالی غیر متمرکز
این دسته ترکیبی از پول و اطلاعاتی است که در بیرون از زنجیره قرار دارند. به عنوان مثال میتوان فردی را در نظر بگیرید که آشپزخانه خود بیمه کرده است و در صورتی که آتش سوزی رخ دهد به طور خودکار تمامی خسارت‌های آن پرداخت میشود.
۳. برنامه‌های مدیریتی غیر متمرکز
دسته سوم از این برنامه‌ها تمام ویژگی‌های سیستم‌های غیر متمرکز و توزیع شده را دارا هستند. این دسته از محبوب‌ترین برنامه‌های غیر متمرکز و مجزا از سیستم مالی هستند. به عنوان مثال میتوان برنامه‌های رأی گیری آنلاین را مثال زد.
برنامه های غیر متمرکز؛ ستون فقرات وب 3.0
از زمان ایجاد اینترنت، میزان اطلاعات و تعاملات انسانی به حد انفجار رسیده است. کاربران قادر به تولید و مصرف اطلاعات در حد تقریباً بی نهایت هستیم.
متأسفانه، کنترل این اطلاعات با گذشت زمان به شدت متمرکز و دستمایه سو استفاده برخی شرکت ها شده است. این شامل اطلاعاتی در مورد زندگی اجتماعی، سلامتی، امور مالی و موارد دیگر شخصی شماست. کسانی که این اطلاعات را کنترل می کنند، صاحبان نهایی آن هستند و می توانند از آن به دلخواه استفاده کنند.
این افراد اساساً اعضای واسطی هستند که اطلاعات شما را بر روی سرورهای متمرکز خود نگهداری می کنند تا بتوانند خدماتی مانند نگه داشتن پول، میزبانی وب سایت، ارتباط با خانواده و غیره را به شما ارائه دهند.
این به معنی انحصار اطلاعاتی است که شما تولید و مصرف می کنید و همچنین انحصار خدماتی که استفاده می کنید.
خوشبختانه، پیدایش وب 3.0 می تواند همه اینها را تغییر دهد و در این راه، برنامه های غیر متمرکز نقش اصلی را بازی می کنند.
وب 3.0 شامل ویژگی های بسیاری است، اما هسته اصلی آن یک فناوری مبتنی بر عدم تمرکز است. با تمرکززدایی در اطلاعات و خدمات، شرکتهای بزرگ و دولتها قادر نخواهند بود با استفاده از تاکتیکهای انحصاری و استبدادی، کاربران اینترنت را کنترل کنند.
DApp ها با توانایی خود در غیر متمرکز کردن اطلاعات و خدمات، به وب 3.0 بستری را می دهد تا اینترنت کاملاً رایگان و قابل دسترسی برای همه فراهم کند. دیگر یک نقطه کنترل اصلی وجود نخواهد داشت زیرا افراد واسط نیز برای تسهیل جریان اطلاعات و خدمات وجود ندارند.
برنامه های غیر متمرکز پایه های آینده اینترنت را ایجاد می کنند.
برخی اپلیکیشن های غیر متمرکز
حال که به درک خوبی از ماهیت یک اپلیکیشن غیر متمرکز رسیده اید بیایید نگاهی به سه DApp محبوب بیندازیم.
برنامه غیر متمرکز گردشگری (Etherisc)
این اپلیکیشن، یک برنامه غیر متمرکز است که صنعت گردشگری را بهبود می‌‌بخشد و امکان خرید یا فروش بیمه برای تأخیر و لغو پرواز را برای کاربران فراهم میکند. با استفاده از بلاک چین اتریوم، تمام توافقات بیمه برای مشاهده در یک پایگاه داده عمومی دردسترس هستند. به محض این که یک قرارداد بیمه مورد توافق قرار می‌‌گیرد، تغییر آن غیرممکن میشود.
بسته‌‌های بیمه‌‌ای مختلف بسیاری برای سرمایه گذاری وجود دارند که تمام آنها دارای سطوح ریسک مختلف هستند. مهم‌‌ترین نکته این است که غیرمتمرکزسازی، امکان دریافت پرداخت‌‌ها را به محض تأیید نتیجه‌‌ی رویداد فراهم میکند. درست است! ما در اینجا پرداخت‌‌های فوری را داریم! تمام اینها به لطف فناوری قرارداد هوشمند انجام میگیرند که اپ های غیرمتمرکز، کاملا از مزیت آن برخوردار میشوند.
آراگون (Aragon)
آراگون یکی دیگر از پروژه‌های بلند پروازانه در حوزه برنامه‌های غیر متمرکز است. پلتفرم اتریوم امکان ایجاد و مدیریت یک سازمان غیرمتمرکز را به کاربران میدهد. هدف این پروژه از بین بردن نیاز به مدیریت منابع انسانی است و به کاربران این امکان را میدهد تا کل مشاغل و سازمان‌ها را با استفاده از فناوری بلاک چین مدیریت کنند. این بستر برای ایجاد و مدیریت DAO (سازمان‌های خود مختار غیر متمرکز) ایجاد شده است.
گولم (Golem)
گولم یک پروژه DApp است که هدف آن ایجاد یک بازار جهانی برای استفاده از قدرت محاسباتی موجود از رایانه هایی است که کاربران آن استفاده ای از آن ها ندارند. مفهوم این پروژه ایجاد یک ابر رایانه است که بتواند توسط همه افراد مورد استفاده قرار گیرد. این پروژه به جای تکیه بر سرور مرکزی، بار محاسباتی را به ارائه دهندگانی که مایل به اجاره سیستم‌های خود برای کارهای محاسباتی هستند، تقسیم میکند.
این ارائه دهندگان می‌توانند منابع خود را در ازای دریافت توکن‌های GNT (توکن‌های گولم (GTN به اشتراک بگذارند. این پروژه از پتانسیل و دامنه زیادی برخوردار است؛ زیرا امکان عدم تمرکز روندی را فراهم میکند که بسیار سریع‌تر و ارزان‌تر از گزینه‌های متمرکز است.
آینده برنامه های غیرمتمرکز (Dapp)
برنامه غیرمتمرکز (Dapp) یکی از حوزه های در حال رشد و توسعه هستند و هنوز در حال طی کردن مراحل اولیه هستند. در حال حاضر بیش از هزار برنامه غیر متمرکز وجود دارد و بسیاری از آنها، به دنبال تبدیل جهان به مکانی شفاف‌‌تر و منصفانه‌‌تر هستند.
جامعه بلاک چین عقیده دارد که اپلیکیشن های غیر متمرکز، حوزه های بسیاری، از سیاست گرفته تا انرژی و حسابداری، بازی ها، صرافی‌های ارزهای دیجیتال و…. را دگرگون خواهند کرد.
مشکلاتی از جمله مقیاس پذیری، امنیت و تجربه ی کاربری در این حوزه به چشم میخورد و می تواند باعث ایجاد موانعی بر سر راه پیشرفت این حوزه باشد.
کد خبر: 1399122013TSMCMF
مطالب مرتبط: