صنعت مالی غیرمتمرکز دیفای یا DeFi از نظر لغوی، مخفف عبارت Decentralized Finance یا صنعت مالی غیرمتمرکز است.
همانطور که از اسمش پیداست، دیفای در برابر صنعت مالی یا اقتصاد متمرکز (Centralized Finance/DeFi) قرار می‌گیرد؛ یعنی دقیقاً اقتصادی که امروزه بر جهان حاکم است.
دیفای را شاید بتوان در حال حاضر، بزرگترین دستاورد بلاک چین هایی مانند اتریوم و هم چنین کاردانو و بزرگترین گام آن در جهت دست‌یابی به اهداف آن ها دانست دانست که ویتالیک بوترین از ابتدا در سر داشت.
همان طور که می توان حدس زد در آینده بسیار نزدیک بلاک چین های بیشتری نظیر بلاک چین کونوس نیز به این دستاورد دست پیدا خواهند کرد.
هسته مرکزی مفهوم دیفای، خارج کردن کنترل و حاکمیت اقتصاد جهان از دست ابرقدرت‌ها و توزیع این قدرت در بین تمامی اشخاص جامعه و نهادهای خصوصی است.
در دنیایی که انسان‌ها می‌توانند به پول الکترونیک و غیرمتمرکزی دسترسی داشته باشند که تحت کنترل هیچ دولت و بانکی نیست؛ چرا نباید همین تمرکزگرایی را به سایر حوزه‌های مالی و اقتصادی بسط داد؟
چرا نباید از اپلیکیشن های غیرمتمرکزی که مبتنی بر بلاک چین هستند، برای کارهایی مانند وام‌دهی استفاده کرد؟
چرا نباید هر خدماتی که توسط یک بانک ارائه میشود را توسط بلاک چین ارائه کرد؟
تمامی این‌ها، اقداماتی هستند که پلتفرم بلاک چینی اتریوم با بهره‌گیری از قرارداد هوشمند، امروزه در حال انجام آن‌ها است.
کمی بی انصافی است اگر حوزه رمزارز را محدود به خرید و فروش ارزهای دیجیتال کنیم و قابلیت های دیگر این حوزه که به نوع خود انقلابی در حوزه مالی و اجتماعی در جهان به حساب می آید را دست کم بگیریم.
دیفای یکی از موفقیت ها در تمرکززدایی به شمار می آید. حال دیفای چه دستاوردها و چشم اندازی دارد و این صنعت در اکوسیستم رمزارزها به چه میزان توانسته است وعده ها و رسالت های این حوزه را برآورده کند؟
اگر به گذشته برگردیم، وعده رمزارزها از ابتدا درآمدزایی و امکان پرداخت برای همه افراد فارغ از مکان جغرافیایی شان بود. به این معنا که خدمات رمزارزی برای هر شخصی صرف نظر از این که در کجای دنیاست قابل دسترسی باشد.
حال صنعت مالی غیرمتمرکز یا همان دیفای حتی یک قدم فراتر از این وعده رفته است. تصور کنید یک جایگزین جهانی و باز برای تمام سرویس های مالی شامل سرمایه گذاری، وام، داد و ستد، بیمه و باقی برای همه افراد در جهان وجود داشته باشد. و این جایگزین تنها با یک تلفن هوشمند و اتصال اینترنت در دسترس باشد. دیفای همین جایگزین است که به همه افراد امکان دسترسی به تمامی خدمات مالی در این جهان پهناور می دهد.
در حال حاضر دیفای بر روی قراردادهای هوشمند مانند اتریوم امکان پذیر است. «قراردادهای هوشمند» در حقیقت برنامه هایی مبتنی بر بلاک چین است که با مهیا شدن شرایطی که در آن ذکر شده می تواند به صورت اتوماتیک اجرا گردد.
این قراردادهای هوشمند به توسعه دهندگان این امکان را میدهند تا کارآمدی بسیار پیچیده تر و فراتری از ارسال و دریافت رمزارزها داشته باشند. این برنامه ها همان چیزی است که ما امروزه آن را اپلیکیشن های غیر متمرکز (Dapps) می نامیم.
این اپلیکیشن های غیرمتمرکز به جای این که تحت کنترل و ساخت یک قدرت یا شرکت واحد و متمرکز باشند، بر اساس تکنولوژی غیرمتمرکز ساخته شده اند.
شاید در نگاه اول بسیاری از این دیدگاه ها آینده گرا به نظر برسند، اما جالب است که بدانید بسیاری از این اپلیکیشن های غیرمتمرکز اکنون وجود دارند. مثالش وام های اتوماتیکی است که به طور مستقیم بین دو فرد غریبه در دو قسمت متفاوت دنیا بدون واسطه هیچ بانکی صورت می پذیرد.
اپلیکیشن های دیفای برای تولید استیبل کوین (stablecoin)، نوعی رمزارز که ارزشش به دلار آمریکا گره خورده، خلق کنید.
این اپلیکیشن ها:
- به شما پول قرض می دهند و از رمزارز شما سود را دریافت می کنند
- وام را کسر می کنند
- یک دارایی را با دارایی دیگر معاوضه می کنند
- روی دارایی هایی کوتاه مدت و بلند مدت کار می کنند
- استراتژی های اتوماتیک و پیشرفته سرمایه گذاری را بنا می نهند.
پس بسیاری از مواردی که در بالا ذکر شده است هم اکنون در دسترس است و اپلیکیشن های دیفای قدم های اول را در راه تمرکززدایی مالی برداشته اند.
اما تفاوت این اپلیکیشن ها با سیستم های مالی سنتی و بانکی چیست؟ چه مزایایی دارند؟
تفاوت اپلیکیشن های دیفای با بانک های سنتی یا وال استریت
*اولین تفاوت این است که در هسته دیفای هیچ موسسه یا کارمندان هیچ موسسه ای آن را اداره نمی کنند، بلکه قوانین به صورت کد (یا همان طور که در بالا نوشته شد قراردادهای هوشمند) نوشته می شوند.
در حالی که قراردادهای هوشمند بر بلاک چین استقرار یافته اند، اما اپلیکیشن های دیفای می توانند بدون دخالت انسان یا با دخالت بسیار کم اجرا شوند. (البته در واقعیت توسعه دهندگان، یعنی همان نیروی انسانی، از این اپلیکیشن ها نگهداری میکنند و باگ ها و به روزرسانی آن ها را انجام می دهند.)
* روی بلاک چین کدها برای اصلاح همه شفاف است. این موضوع نوعی اعتماد کاربران را به دنبال دارد، زیرا هر فردی می تواند کارآمدی یک قرارداد را متوجه شود یا باگ آن را پیدا کند. از سوی دیگر، همه افراد می توانند امکان دیدن همه تراکنش های فعال را نیز مشاهده کنند. از سویی دیگر به خاطر مسائل امنیتی، تراکنش ها به صورت کلی با نام مستعار هستند. به بیان دیگر، اطلاعات شما بر روی بلاک چین به هویت شما در زندگی اصلی مرتبط نمی شوند.
*اپلیکیشن های غیر متمرکز از روز اول برای همه جهانیان طراحی شدند، فارغ از این که شما در تگزاس هستید یا در تانزانیا، به خدمات و شبکه یکسان دیفای دسترسی دارید. قطعا، قوانین محلی اعمال می شوند اما از لحاظ تکنیکی بیشتر اپلیکیشن های دیفای برای هرکسی که به اینترنت متصل شود، در دسترس است.
*برای ایجاد و شرکت اپلیکیشن های دیفای نیاز به هیچ مجوزی ندارید. هرکس می تواند یک اپلیکیشن غیرمتمرکز بسازد، و هر شخصی نیز می تواند از آن استفاده کند. برخلاف امور مالی که امروزه با آن ها مواجه هستیم، هیچ نگهبان یا حسابداری با فرم های عریض و طویل مانع شما نمی شود. بلکه کاربران به طور مستقیم با قراردادهای هوشمند از طریق کیف پول های رمزارزی خود کارهایشان را انجام می دهند.
*تجربه منعطف کاربر: واسطه کاربری یک اپلیکیشن را دوست ندارید؟
مشکلی نیست. شما می توانید از یک واسطه سوم استفاده کنید و یا واسطه کاربری خود را بسازید. قراردادهای هوشمند شبیه یک رابط برنامه نویسی نرم افزار (API) باز هستند که هر کسی می تواند یک اپلیکیشن برای آن بسازد.
*تعامل پذیری: اپلیکیشن های غیرمتمرکز جدید می توانند مثل قطعات لگو از محصولات دیگر دیفای ساخته و یا تشکیل بشوند. برای مثال استیبل کوین ها، مبادلات غیرمتمرکز، و بازارهای پیش بینی می توانند با یکدیگر ترکیب شده تا یک محصول کاملا جدید بسازند.
این ها تفاوت هایی است که دیفای را از سیستم های مالی متمرکز متمایز می کند.
حال به عنوان یک کاربر ترجیح شما کدام است؟ تبادلات مالی که توسط یک سیستم متمرکز کنترل می شود یا سیستمی که در آن شما در هر سطحی اختیارات خود را دارید؟
نحوه دسترسی به اپلیکیشن های دیفای
برای استفاده از این اپلیکیشن ها باید کیف پول رمزارزی با یک مرورگر غیرمتمرکز درون برنامه ای مانند Coinbase Wallet داشته باشید تا به این اپلیکیشن ها متصل شوید.
هنوز در ابتدای راه این اپلیکیشن های دیفای هستیم در نتیجه برای هر تصمیم گیری بهتر است روی محصولات و خدمات آن ها تحقیقاتی انجام دهند. مانند دیگر کدهای کامپیوتری، قراردادهای هوشمند می تواند نسبت به اشتباهات برنامه نویسی غیرعمدی و یا هک های عمدی آسیب پذیر باشند.
آینده و چشم انداز دیفای
از ابتدای بشریت پول و سرمایه در اشکال مختلف در جامعه بشری حضور داشته است. اما ارز دیجیتال نماد عصر دیجیتال است. در سال های پیش رو، ممکن است شاهد بازسازی تمامی خدمات مالی که در سیستم امروز استفاده می شود در اکوسیستم رمزارزها باشیم. در حال حاضر مشاهده می کنیم که تبادلات دارایی ها، قرض گرفتن، قرض دادن، توقیف و دیگر مشتقات آن برای رمزارزها ساخته شده است. بعد از آن چه؟
اولین نسل اپلیکیشن های دیفای تا حد زیادی بر وثیقه به عنوان حافظ مالی تکیه دارد. به این معنا که شما باید رمزارز داشته باشید و آن را به عنوان وثیقه برای قرض گرفتن رمزارز بیشتر تهیه کنید. از آن جایی که قرض گرفتن و قرض دادن سنتی مطمئن نیست، نیاز دارد که بیشتر بر سیستم تشخیص هویت استوار باشد، در نتیجه کسی که قرض می گیرد می تواند اعتبار بسازد و قدرت قرض گرفتن خود را بالا ببرد. برخلاف سیستم های امروزه ی تشخیص هویت و اعتبار، هویت غیرمتمرکز باید هم جهانی باشد و هم از حریم شخصی محافظت کند.
ما هم چنین شاهد نوآوری در فضای بیمه هستیم. بسیاری از وام های دیفای امروزه با وثیقه بیش از حد (overcollateralized) انجام می‌شوند به این معنا که بازپرداخت وام ها به خاطر دارایی که ذخیره می شود بسیار مطمئن هستند. اما آن چه غیر منتظره است آسیب پذیری های دیفای است. اگر یک هکر باگی را در یک کد متن باز برای یک اپلیکیشن غیرمتمرکز پیدا کند و آن را به کار بگیرد، در لحظه میلیون ها دلار از بین خواهد رفت.
تجربه بهتر کاربر دیگر دستاوردی است که امکان دارد در آینده محقق شود. اولین نسل اپلیکیشن های غیرمتمرکز را دوستداران بلاک چین برای دوستداران دیگر بلاک چین ساخته اند. این اپلیکیشن ها کارشان را برای نشان دادن امکانات جدید دیفای عالی انجام دادند، اما قابلیت استفاده از آن ها در حد آرزو مانده است.
آخرین دستور تکرار (iterations) اپلیکیشن های دیفای طراحی اولویت گذاری شده دارند و برای این که دارایی باز برای مخاطبان بیشتری بگیرند به آسانی قابل استفاده اند.
در آینده، انتظار داریم که کیف پول های رمزارزی مانند مرورگرهای اینترنت که امروزه مدخل شما به دنیای اخبار و اطلاعات هستند مدخل فعالیت تمامی داده های دیجیتال باشند. یک داشبورد را تصور کنید که به شما نه تنها دارایی هایی که دارید را نشان می دهد بلکه به شما نشان دهد که چه میزان از دارایی شما در هر پروتکل مالی باز مانند قراردادهای بیمه و وام ها بلوکه شده است.
در اکوسیستم دیفای، ما حتی حرکتی رو به سوی حاکمیت و تصمیم گیری های غیرمتمرکز می بینیم. بر خلاف واژه «غیرمتمرکز» در دیفای، بسیاری از پروژه ها امروزه توسعه دهندگان دسترسی ها و کلیدهایی دارند تا اپلیکیشن ها را خاموش کنند یا از کار بیاندازند. البته این موضوع به خاطر به روز رسانی آسان و خاموش کردن سریع در صورت پیدا شدن کد باگ دار است. اما انتظار داریم که توسعه دهندگان این کلیدهای مربوط به در پشتی را رها کنند.
اجتماع دیفای راه هایی را امتحان می کند که به سهامداران اجازه دهد تا برای تصمیمات رای دهند، و این با استفاده از سازمان های خودمختار غیر متمرکز (DAOs) مبتنی بر بلاک چین ممکن است.
اتفاق جادویی که در سیستم مالی باز دارد اتفاق می افتد، رمزراز پول را به صورت آنلاین درآورده و ما شاهد یک خیز در کارآمدی پول ممکن است هستیم. این یک شانس نادر است که شکوفایی یک صنعت جدید را از ابتدا شاهد باشیم.
فضای دیفای در رسیدن به خدمات صنعت مالی در ابتدای راه است. اما سخت است که حدس بزنیم چه نوآوری هایی در زمانی که ساخت خدمات مالی برای هر کسی که می تواند کد بنویسد همه گیر میشود به وجود می آیند.
کد خبر: 1400011410SBMMMF
مطالب مرتبط:
آینده دیفای و تاثیر آن بر بانکداری سنتی چگونه خواهد بود؟
دیفای عصر طلایی جدیدی را در صنعت فیلم رقم می‌زند؟