قرارداد هوشمند چیست؟

بحث را با یک مثال آغاز می کنیم، تصور کنید قصد فروش خودرو خود را به یک شخص ناشناس دارید، برای پیدا کردن خریدار و نوشتن قرارداد فروش نیاز به یک واسطه مانند بنگاه های معاملات خودرو دارید. فرآیند پیدا کردن خریدار و رسیدن به یک توافق قیمتی و نوشتن قرارداد وقت بسیار زیادی را از شما و خریدار تلف میکند. مشکل فقط اتلاف وقت نیست بلکه مجبور به پرداخت هزینه زیادی نیز به واسطه هستید. علاوه بر این، در دنیای امروز، اعتماد به افراد ناشناس موضوع مشکل و گاهی اوقات همراه با مخاطرات فراوانی است. قرارداد هوشمند با هدف رفع تمامی مشکلات بالا پا به عرصه فناوری و تکنولوژی گذاشته است و آنچه تا به حال از نتایج استفاده از این تکنولوژی به گوش می خورد نشان از موفقیت و پیشرفت روزافزون قراردادهای هوشمند در زندگی مدرن دارد.

قراردادهای هوشمند، قراردادهایی هستند که براساس فناوری بلاکچین ساخته می شوند و به صورت خودکار اجرا می شوند، منظور از خودکار اجرا شدن قرارداد این است که شرایطی که در قرارداد توسط دو طرف ذکر می شود، به طور خودکار توسط سیستم کنترل می شود و در صورت برآورده شدن تمامی شرایط، قرارداد اجرا و تایید می شود.

به دلیل انجام فرایندها به صورت خودکار و کاهش نیاز به دخالت انسان و حذف واسطه ها، فرایندها ساده تر، کارآمدتر و سریع تر از قرارداد های سنتی انجام می شوند.

قراردادهای هوشمند می تواند شیوه های فعلی و سنتی کارها را برای کارفرمایان و مشتریان، هنگام تنظیم قرارداد به طور کامل و به نفع هر دو طرف معامله تغییر دهند. قرارداد هوشمند کارامدی بیشتر و بهینه سازی فرآیندها را برای مراکزی مانند بانک ها و موسسه ها به ارمغان میآورد و هزینه های انجام فرآیندها را برای آنان کاهش میدهد و همچنین تجربه کاربری آسان تر و بدون دردسر و بروکراسی اداری را برای مشتریان نیز ایجاد میکند.

آنچه برای صاحبان مشاغل و شرکت هایی که در ابعاد بزرگتری فعالیت می کنند، بسیار هیجان انگیز است امکان صرفه جویی میلیاردی در هزینه ها با استفاده از این نوع قرارداد ها است. علاوه بر صاحبان این نوع مشاغل و بانک ها، استفاده از قراردادهای هوشمند منجر به صرفه جویی در زمان و هزینه مشتریان این نوع خدمات و افزایش رضایت مندی آنان از موسسه نیز خواهد شد.

طبق پیشبینی ها و رصد پروژه های در حال انجام واضح است که این تکنولوژی جدید در آینده جایگزین قراردادهای سنتی خواهد شد، قرارداد هایی خودکار، قابل اجرا و کم هزینه.

قراردادهای هوشمند از فناوری دفاتر توزیع شده استفاده می کنند و به طور خودکار کار می کنند تا نه تنها زمان انجام کار و هزینه کار را کاهش دهند، بلکه آنها را بسیار ایمن تر کنند. مزایای استفاده از این نوع قرارداد ها بسیار بیشتر است که در ادامه بحث به آنها خواهیم پرداخت.

قراردادهای هوشمند چگونه کار می کنند؟

قرارداد هوشمند (Smart Contract) یک برنامه بر پایه بلاکچین است که همانطور که در بالا گفته شد، دقیقاً مانند یک قرارداد حقوقی استاندارد (روی کاغذ) و سنتی که مدت توافق نامه بین دو شخص یا سازمان را مشخص می کند، عمل می کند و از زبان های برنامه نویسی مانند Solidity، Python یا GoLang استفاده می کند.

بر اساس یک اصل مبتنی بر شرط اگر-آنگاه IF-WHEN-THEN)) عمل می کند، یکی از مثالهای کلاسیک قرارداد هوشمند که در خصوص خرید ملک است را با هم مرور میکنیم تا نحوه کار قرارداد هوشمند را به طور کامل درک کنیم.

در این حالت، طرفین درگیر معامله می توانند شرایطی مانند: اگر فروشنده سند ملک را به نام من منتقل می کند آنگاه مبلغ توافق شده را پرداخت می کنم. یا اگر مبلغ توافق شده پرداخت شود، آنگاه فروشنده ملک را به خریدار منتقل می کند، را تنظیم کند.

هیچ محدودیتی برای شرایطی که می توانید در قراردادهای هوشمند خود بگنجانید وجود ندارد. و فقط در صورت تحقق موفقیت آمیز این شرایط تعیین شده، قراردادهای هوشمند معامله شما را اجرا و تأیید می کنند.

علاوه بر این، از آنجا که این قراردادها در یک سیستم توزیع شده ذخیره شده اند، هر دو طرف می توانند بدون دخالت شخص ثالث در زمان واقعی (Real time) با یکدیگر تعامل کنند. این باعث صرفه جویی قابل توجهی در وقت و هزینه می شود. علاوه بر این، این قراردادهای رمزگذاری شده در یک دفتر کل غیرمتمرکز ذخیره می شوند که اطمینان حاصل می کند که امکان حذف آن نیز وجود ندارد، بنابراین احتمال کلاهبرداری از بین می رود.

ساختار قرارداد هوشمند

به طور کلی قرارداد های هوشمند از سه بخش کلی تشکیل شده اند:

1. بخش اول طرفین قرارداد یا امضا کنندگان قرارداد هستند. همانطور که در بالا نیز اشاره کردیم، در هر قرارداد دو یا چند طرف معامله وجود دارد و قرارداد مابین آن‌ ها منعقد می شود. امضا کنندگان قرارداد با توافق بر سر مفاد اصلی و شرایط ذکر شده، ابتدا آن را تأیید کرده و سپس در زمانی‌ که شرایط قرارداد به‌ طور کامل اجرا شد یکبار دیگر امضا کنندگان اتمام قرارداد را تأیید کرده و قرارداد تکمیل و اجرا می ‌شود.
2. بخش بعدی موضوع توافق در قرارداد است. موضوع توافق در قالب یک شیء (object) در قرارداد تعریف می شود. همچنین قرارداد هوشمند باید دسترسی بدون مانع و مستقیم به شی مورد توافق در قرارداد را داشته باشد تا بتواند انجام شرایط و اجرای کامل قرارداد را پیاده سازی کند. مثلا اگر قرار است در ازای قرارداد هوشمند، یک اپلیکیشن به طرف مقابل تحویل داده شود. قرارداد هوشمند باید بتواند به فایل اپلیکیشن دسترسی داشته باشد.
3. بخش سوم شرایط توافق قرارداد است. هر قرارداد در بر گیرنده شرایط خاصی از توافق است. این شرایط باید به ‌طور کامل نوشته شود و با یک زبان برنامه‌نویسی که مخصوص قرارداد هوشمند است، توصیف شود. این شرایط شامل الزامات طرفین قرارداد و همینطور استثناها، تنبیهات، شرایط فسخ و سایر شرایط موجود در قرارداد است.

مزایای استفاده از قراردادهای هوشمند

این قرارداد ها در حال حاضر دارای مزایای متعددی نسبت به قراردادهای سنتی هستند. با پیشرفت تکنولوژی احتمالاً در آینده این تعداد افزایش نیز خواهد یافت. در حال حاضر، در اینجا ده مزیت استفاده از آنها آورده شده است.

1. دقتیکی از اصلی ترین الزامات قرارداد هوشمند ثبت تمام شرایط و ضوابط با جزئیات صریح است. این دقت یک الزام است زیرا حذف آن ممکن است منجر به خطاهای معامله شود. همچنین، قراردادهای هوشمند از مشکلات پر کردن دستی انبوه فرم ها جلوگیری می کند.
2. شفافیتشرایط و ضوابط این قراردادها برای کلیه طرفهای مربوط کاملاً قابل مشاهده و در دسترس است. پس از برقراری قرارداد راهی برای اعتراض در آنها وجود ندارد. این امر شفافیت کامل معامله را برای همه طرف های مربوطه تسهیل می کند.
3. پاک کردن ارتباطاتنیاز به دقت در جزئیات قرارداد منجر به صریح بودن همه موارد می شود. دیگر جایی برای ارتباط نادرست یا سوتعبیر وجود ندارد.
4. سرعتاین قراردادها بر روی کد نرم افزار اجرا می شوند و در اینترنت اجرا میشوند. در نتیجه، می توانند معاملات را خیلی سریع انجام دهند. این سرعت می تواند ساعت های زیادی از فرآیندهای تجارت سنتی بتراشد چون نیازی به پردازش دستی اسناد نیست.
5. امنیت
   در قراردادهای خودکار از بالاترین سطح رمزگذاری اطلاعات موجود در حال حاضر استفاده می شود که همان استانداردی است که رمزارزهای مدرن از آن استفاده می کنند. این سطح از حفاظت، آنها را در زمره موارد ایمن در شبکه جهانی وب قرار می دهد.
6. کارایی
   یک نتیجه طبیعی از سرعت و دقت این قراردادها، کارایی عملکرد آنها است. کارآیی بالاتر منجر به تراکنشهای بیشتری در واحد زمان می شود.
7. حذف کاغذ
   مشاغل در سراسر جهان به طور فزاینده ای نسبت به تأثیرات خود بر محیط آگاه می شوند. قراردادهای هوشمند چالش « زمین سبز» را امکان پذیر می کند زیرا در دنیای مجازی ایجاد و استفاده میشوند. با این کار نیاز به کاغذ نیز برطرف می شود.
8. ذخیره سازی و پشتیبان گیری
   این قراردادها جزئیات اساسی را در هر معامله ثبت می کنند. بنابراین، در هر زمان که از مشخصات شما در قرارداد استفاده شود، برای همیشه در پرونده های بعدی نیز ذخیره می شود. در صورت از دست دادن داده ها، این اطلاعات به راحتی قابل بازیابی هستند.
9. حذف واسط
   شاید یکی از مهمترین مزایای قراردادهای خودکار این باشد که آنها نیاز به زنجیره وسیعی از واسطه ها را برطرف می کنند. نیازی به وکلا، شاهدان، بانکها و سایر واسطه ها نیست.
10. تسهیل اعتماد به طرفین معامله
    قراردادهای هوشمند اطمینان کامل در اجرای آنها را ایجاد می کند. ماهیت شفاف، خودکار و ایمن توافق نامه، هرگونه امکان دستکاری، سو استفاده یا خطا را از بین می برد. پس از مراحل رسمی، قرارداد به طور خودکار توسط شبکه اجرا می شود.

معایب قرارداد هوشمند

علاوه بر مزایای گفته شده، اشکالاتی نیز وجود دارد که باید از آنها آگاه باشید. به عنوان مثال، در نهایت، کد توسط افراد نوشته شده است، و آنها می توانند اشتباه کنند. یک مثال خوب از خطای انسانی DAO است، جایی که اشتباهات توسعه دهندگان در کد برای کاربران و شرکت هزینه زیادی داشت. هکرها از این خطاها استفاده کرده و حدود 60 میلیون دلار سرقت کردند.

مسئله دیگر وضعیت نظارتی قراردادهای هوشمند است. در حال حاضر ، قراردادهای هوشمند توسط هیچ دولتی به وضوح تنظیم و کنترل نشده است (واقعیتی که ممکن است در آینده تغییر کند). قراردادهای هوشمند همچنین برای ایجاد، به تخصص مهندسی تقریبا بالایی نیاز دارند، برای ساختن قراردادهای هوشمند ضد هک و دستکاری که با فناوری و فرآیندهای موجود شرکت کار کند، به یک برنامه نویس باتجربه نیاز است.

موارد استفاده از قراردادهای هوشمند

1. قراردادهای خودکار سرمایه گذاری در استارتاپ ها

   یک نمونه از چگونگی استفاده از قراردادهای هوشمند می تواند استارت آپ هایی باشد که برای جمع آوری سرمایه از قراردادهای هوشمند استفاده می کنند.
   اگر یک شرکت تازه تاسیس از یک پلتفرم سرمایه گذاری جمعی عادی و سایت هایی که امروزه وجود دارد برای جمع آوری کمک مالی استفاده کند، تأمین بودجه، روابط با سرمایه گذار، شروط قرارداد و بازپرداخت در صورت شکست، یک سناریوی پیچیده خواهد بود؛ اما اگر آنها از یک قرارداد هوشمند استفاده کنند، می توان قرارداد خودکاری را برای دریافت وجه و اجرای قوانین مناسب طراحی کرد. سرمایه گذاران در صورتی پول خود را به قرارداد هوشمند و پس از آن شرکت درخواست کننده سرمایه گذار منتقل می کنند که هدف برآورده شود، پس از آن پول به طور خودکار به شرکت پرداخت می شود. اگر اینگونه نباشد، پول به طور خودکار به سرمایه گذار بازگردانده می شود. ساده، شفاف و ایمن.

2. بانک ها

   مثال دوم وام های بانکی است، حوزه ای که می تواند با قراردادهای هوشمند بسیار بهبود یابد، به دلیل فرآیندهای دستی، تعداد طرفین و سایر واسطه های درگیر، گاهی اوقات ممکن است فرآیند برای اعلام نتیجه درخواست وام هفته ها طول بکشد. اما استفاده از قراردادهای هوشمند امکان ساده سازی و کاهش هزینه ها را فراهم می کند.

3. تجارت مالی

   تجارت مالی از قراردادهای هوشمند بسیار سود می برد. اخیراً پیشبینی شده است که فناوری بلاکچین تا سال 2022 به بیش از 20 میلیارد دلار پس انداز در سال منجر خواهد شد.
   مقدار عظیمی از این پس اندازها از طریق قراردادهای هوشمند انجام می شود که به صورت خودکار گردش کار را انجام می دهند و محاسباتی را که در حال حاضر به طرز باورنکردنی افزایش یافته، از بین میبرند. این اتوماسیون نه تنها به کاهش ساعات کار کمک می کند بلکه به طور چشمگیری خطاها و زمان لازم برای انجام این محاسبات را کاهش می دهد.

4. ثبت اسناد و سوابق

   تقریباً هر صنعتی در جهان قادر به استفاده از قراردادهای هوشمند برای بهبود سرعت و امنیت ثبت اسناد و سوابق خود خواهد بود. به ویژه یک صنعت که به طور چشمگیری سود می برد، صنعت مراقبت های بهداشتی است.
   در حال حاضر، سیستم های رایانه ای مراقبت های بهداشتی جهان صدها میلیون پرونده پزشکی بیماران را در خود جای داده اند. علیرغم این که این سازمانهای بهداشتی و درمانی مبالغ هنگفتی را برای امنیت اسناد خود سرمایه گذاری کرده اند، روشهای دسترسی و ذخیره سازی فعلی بسیار بیشتر از روشهای مبتنی بر بلاکچین در معرض حملات سایبری هستند.
   فناوری بلاکچین می تواند کل پایگاه داده سوابق بهداشتی و بیمارستانی را رمزگذاری و حفظ کند. یک امتیاز این است که این فناوری استفاده از کلید خصوصی را تسهیل می کند که به این معنی است که فقط افراد خاصی می توانند به آن دسترسی پیدا کنند. برخی دیگر از موارد استفاده از قراردادهای هوشمند بلاکچین شامل موارد استفاده در صدور نسخه، ذخیره قبض، ذخیره نتایج آزمون و غیره است.

5. مالکیت املاک

   وقتی صحبت از بازار املاک می شود، قراردادهای هوشمند دو کاربرد بزرگ دارند. اولاً، می توان از آنها برای ثبت مالکیت املاک استفاده کرد. از آنجا که استفاده از قراردادهای هوشمند سریعتر و مقرون به صرفه است، این امر آنها را به گزینه بسیار بهتری نسبت به سیستم های موجود تبدیل می کند. همچنین به این معنی است که می توان از آنها برای ثبت مالکیت انواع دارایی ها از ساختمان ها و زمین گرفته تا تلفن و … استفاده کرد. در بازار مسکن، قراردادهای هوشمند می توانند نیاز به خدمات گران قیمت مانند خدمات ارائه شده توسط وکلا و کارگزاران مسکن را از بین ببرند. این فناوری جدید همچنین بدان معنی است که فروشندگان توانایی این را دارند که معامله را به طور کامل توسط خودشان انجام دهند.

6. رأی گیری

   ادعای تقلب در رای گیری، اخیراً در آخرین انتخابات ریاست جمهوری آمریکا رخ داده است. علی رغم استفاده از سیستم های رایانه ای که در برخی موارد میلیون ها دلار هزینه به همراه دارد، هکرها به طور فزاینده ای روش هایی را برای دستکاری در نتایج پیدا می کنند.
   قراردادهای هوشمند یک راه حل ساده و مقرون به صرفه برای حل این مشکل است. می توان از آنها برای تأیید هویت رای دهنده و ثبت رأی آنها استفاده کرد. از آنجا که تغییر در بلوک های زنجیره بلوک پس از ثبت غیرممکن است، دستکاری در رای ها نیز امکان پذیر نیست.

7. زنجیره تامین زنجیره

   تأمین یکی دیگر از حوزه های تجاری است که می تواند از قراردادهای هوشمند مبتنی بر بلاکچین بهره مند شود. دستگاه های اینترنت اشیا می توانند در سراسر زنجیره تأمین برای ثبت هر مرحله از یک محصول استفاده شوند. زنجیره های تأمین قرارداد هوشمند می توانند از نظر تئوری سرقت داخلی را از بین ببرند زیرا مدیران می توانند یك محصول گمشده را از روی زمان و محل دقیق مفقود شدن آن ردیابی كنند.
   در زنجیره های تأمین عظیم مانند انبارهای بزرگ، این قراردادهای هوشمند به مدیران امکان می دهد محصولات را در زمان واقعی و زمان لازم را برای جابجایی محصولات در زنجیره تأمین را ببینند. مدیران می توانند از این داده ها برای ایجاد شیوه های کاری جدید برای بهبود زمان تحویل استفاده کنند.
   برای زنجیره های تأمین که در چندین مکان یا شرکت مختلف کار می کنند، قراردادهای هوشمند می توانند همه موارد فوق را انجام دهند و حتی اقدام به سفارش مجدد و پرداخت سفارشات قبلاً دریافت شده کنند.

سخن پایانی

در این مقاله از سکه نیوز بررسی کردیم و با دلیل بیان کردیم که قراردادهای هوشمند یکی از هیجان انگیزترین دستاوردهایی است که تاکنون از فناوری بلاکچین حاصل شده است. قراردادهای هوشمند، مزایای فناوری بلاکچین را برای سرعت بخشیدن به زمان معاملات، کاهش هزینه ها و حتی فرایندهای بسیار آسان و بدون تنش به سیستمهای سنتی اعطا می کند.

حقیقت این است که قراردادهای هوشمند گزینه مناسبی برای وقوع انقلاب بلاکچین در تکنولوژی است. البته مشکلاتی نیز در خصوص این قراردادها به چشم می خورد که با پیشرفت آن، احتمال حل و فصل شدن آن بیشتر می شود.

اما وقتی فناوری قرارداد هوشمند در اتومبیل هایی که ما رانندگی می کنیم و اشیایی که از آنها استفاده می کنیم و حتی معاملات ما وجود داشته باشد، علاوه بر این که به سهولت زندگی ما کمک می کند، جهان را به جای بسیار امن تر و جالب تری برای زندگی تبدیل خواهد کرد.