آماده ظهور ارز جهانی باشید، 9 ژانویه، 1988، جلد 306
این مقاله 33 سال قبل در نشریه اکونومیست چاپ شد: «سی سال آینده، مردم آمریکا، ژاپن، اروپائیان و دیگر شهروندان کشورهای برخوردار و ثروتمند، و برخی از مردمان کشورهای فقیر، برای خرید کالاهای خود از یک ارز واحد استفاده خواهند کرد. کالاها ها نه به دلار، ین و یا مارک آلمان، بلکه با شاخص «ققنوس» قیمت گذاری می شوند. ققنوس توسط شرکت ها و خریداران مورد پشتیبانی و حمایت قرار خواهد گرفت زیرا استفاده از آن به نسبت پول ها و اسکناس های رایج ملی ساده تر خواهد بود. همین موضوع باعث ایجاد آشفتگی و هرج و مرج در سیستم های اقتصادی که در گرو نهادهای سنتی قرن های گذشته هستند خواهد شد.»
به گزارش سکه نیوز ، در آغاز سال 1988، این کلمات به مفهوم یک پیش بینی عجیب و غریب بنظر می رسد. ارائه پیشنهادات برای ترویج یک واحد پول مشترک و همگانی پنج یا ده سال پیش رواج پیدا کرد، اما آنها به سختی می توانستند مشکلات و مصائب سال 1987 را پیش بینی کنند. دولت های مرکزی اقتصادهای بزرگ جهان تلاش کردند یک یا دو اینچ به سمت یک سیستم مدیریت شده نرخ های ارز حرکت کنند. همین موضوع بنظر می رسد مقدمات منطقی برای ایجاد اصلاحات بنیادین پولی باشد.
به دلیل عدم همکاری و هم افزایی در سیاست های اقتصادی زیربنایی خود، این کشورها به طرز خام دستانه و ناشیانه ای چنین تلاشی را خدشه دار کردند و باعث افزایش غیر متعارف نرخ سود سپرده گذاری شدند. همین موضوع در نهایت باعث سقوط ناگهانی بازار سهام در ماه اکتبر شد.
این حوادث باعث نقره داغ شدن اصلاحگران نرخ ارز شد. سقوط بازار سهام به آنها آموخت که تظاهر به همکاری و هم افزایی می تواند عواقب به مراتب سهمگین تری را به همراه داشته باشد، و تا زمانیکه همکاری های دوجانبه امکان پذیر نباشد (مثلاً تا زمانیکه دولت های تمامیت خواه و انحصارگرا حاضر نباشند بخشی از حاکمیت اقتصادی خود را به دیگران تفویض کنند)، تلاش های بیشتر برای ایجاد همبستگی میان ارزهای رایج جهانی و در نتیجه ایجاد یک ارز همگانی با شکست مواجه خواهد شد.
اقتصاد نوین جهانی
بزرگترین تغییر اقتصادی جهانی از اوایل دهه 1970 این است که جریان پول جایگزین تجارت کالاها شده و خود را به عنوان نیرویی که نرخ ارز را هدایت می کند معرفی کرده است. در نتیجه ادغام بی امان بازارهای مالی جهان، اختلاف در سیاست های اقتصادی ملی می تواند نرخ سود سپرده گذاری را مختل کند (یا انتظارات از نرخ بهره آینده را) تا حدود کمی با اختلال مواجه کند، اما کماکان زمینه ساز برانگیختگی انتقال دارایی های عظیم مالی از کشوری به کشور دیگر می شود.
انتقال دارایی های عظیم مالی از کشوری به کشور دیگر باعث ایجاد اختلال در جریان درآمدهای تجاری می شود، زیرا اینگونه نقل و انتقالات مالی تاثیر شایان توجهی بر شاخص عرضه و تقاضای ارزهای مختلف می گذارد و در نتیجه نرخ تمام شده ارزها را با چالش روبرو می کند. با ادامه پیشرفت فناوری ارتباط از راه دور، اینگونه معاملات و نقل و انتقالات وجوه مالی ارزان تر و سریع تر خواهد شد. با اتخاذ سیاست های اقتصادی غیر هماهنگ، نرخ ارزها فقط می تواند طی زمان بی ثبات تر شود.
مرزهای اقتصادی به آهستگی محو خواهند شد
در تمامی این موارد مرزهای اقتصادی کشورها به آهستگی محو خواهند شد. با ادامه این روند، درخواست برای یکپارچگی ارز و همگانی شدن اسکناس حداقل در میان کشورهای قدرتمند صنعتی جهان غیر قابل اجتناب خواهد شد، البته بجز معامله گران ارزهای خارجی و دولت های مرکزی که با چنین درخواستی مخالفت خواهند کرد.
در منطقه ققنوس، تعدیل اقتصادی برای تغییر قیمت های نسبی به صورت روان و خودکار اتفاق می افتد، همانطورکه امروزه نسبتاً وقوع چنین تعدیل اقتصادی را بین مناطق مختلف در اقتصادهای بزرگ جهانی شاهد هستیم. در نبود ریسک های ارزی، شاهد شکوفایی و رشد معاملات تجاری، سرمایه گذاری های مالی و ارتقای نرخ اشتغال و کارورزی خواهیم بود.
منطقه ققنوس محدودیت های سخت و سفتی بر دولت های مرکزی اعمال خواهد کرد و در آینده چیزی به عنوان سیاست پولی وجود نخواهد داشت. عرضه جهانی ارز ققنوس توسط یک بانک جهانی جدید ثابت باقی خواهد ماند. این بانک جهانی ممکن است توسط صندوق بین المللی پول ایجاد شده باشد. به این ترتیب نرخ تورم جهانی و به عبارتی نرخ تورم ملت ها در ذیل حیطه اختیارات این بانک قرار خواهد گرفت.
تمام کشورها می توانند از مالیات ها و مخارج عمومی برای تعدیل و مقابله با سقوط شاخص تقاضا در بازارهای مصرف خود استفاده کنند، اما آنها باید برای تامین مالی کسری بودجه خود به جای چاپ اسکناس و پول های کاغذی، وارد چرخه قرضه و بدهی شوند. با توجه به این موضوع که در منطقه ققنوس حق ارجاع به مالیات تورم وجود نخواهد داشت، دولت ها و بستانکداران آنها مجبور خواهند شد تا برنامه ها و طرح های قرضه و وام خود را با دقت و احتیاط بیشتری پی ریزی کنند.
چنین موضوعی به مفهوم شکستی بزرگ برای حاکمیت و یکپارچگی اقتصادی خواهد بود، اما آنچه باعث کشش و جاذبه ققنوس می شود این است که تحت هر شرایطی چنین حاکمیت یکپارچه از میان برداشته شود. حتی در جهانی که نرخ ارز شناور تا حدودی در آن وجود داشته باشد، دولت های مستقل شاهد نظارت بر استقلال سیاست گذاری های خود توسط یک نیروی خارجی متخاصم هستند.
همچنان که قرن جدید در حال طلوع است، نیروهای طبیعی که جهان را به سمت یکپارچگی و هم آمیختگی اقتصادی پیش می برند، به دولت های سیاسی اختیارات و حق انتخاب به مراتب گسترده تری اعطا خواهند کرد. دولت ها می توانند با جریان غالب جهانی خود را همراه کنند یا در برابر آن ایستادگی کرده و با سنگربندی کردن مسیر، مانع از ورود جریان نوین جهانی به بازارهای تجاری خود شوند.
ایجاد و فراهم سازی شرایط برای نهادینه سازی ارز ققنوس در عرصه گاه جهانی به مفهوم کاهش توافقات ساختگی و افزایش همکاری ها و هم افزایی های حقیقی خواهد بود. نهادینه سازی ارز ققنوس همچنین به مفهوم ایجاد شرایط برای توسعه پایدار استفاده از یک واحد پول بین المللی در بخش های خصوصی در کنار پول های رایج ملی و اسکناس هاس کاغذی خواهد بود. همین موضوع باعث می شود در نهایت مردم از طریق کیف پول های خود به گذار دائمی به سمت یک واحد پول یکپارچه بین المللی رای دهند.
ارز ققنوس به احتمال زیاد در ابتدا ماهیتی مشابه ارزهای رایج ملی خواهد داشت. در آن زمان ارزش ارز ققنوس در برابر ارزهای رایج ملی چندان مورد اعتنا قرار نخواهد گرفت زیرا در ابتدای کار مردم از ارز ققنوس بیشتر به دلیل سهولت و ثبات قدرت خرید آن استفاده خواهند کرد.
برای حفظ و صیانت از حاکمیت و یکپارچگی سیاست گذاری های مرکزی، در آینده شاهد افزایش کنترل و نظارت بی سابقه بر نهادهای تجاری و جریان سرمایه خواهیم بود.
چنین موضوعی به مفهوم آغاز دوران پرشکوهی برای دولت های مرکزی خواهد بود. آنها می توانند با نظارت بیشتری نرخ ارزها و اساکناس های پولی را کنترل کرده و بدون محدودیت های ساختاری، سیاست های پولی و مالی خود را طرح ریزی کنند. به این ترتیب نهادهای مرکزی قدرت خواهند توانست با اعمال قیمت ها و سیاست های درآمدی جدید، با پی آمدهای ناشی از رشد غیر متعارف و افسارگسیخته تورم مقابله کنند. آینده پرشکوه و در عین حال فلج کننده ای پیش رو خواهد بود. منتظر ظهور ققنوس در حوالی سال 2018 باشید و هر موقع نیز از راه رسید به استقبال آن بروید.
شایان ذکر است ققنوس (Phoenix) پرنده افسانه ای ست که در اسطوره های کلاسیک یونان، ایران، مصر و چین از آن یاد شده و مراد استفاده از این واژه در این بافت و سیاق، القای مفهوم یگانگی و منحصر بفرد بودن ارز همگانی است. ققنوس نماد زایش و جاودانگی و مخالف کهنه اندیشی و جزم گرایی است. به همین دلیل نویسنده این مقاله، ارز همگانی را به ققنوس تشبیه می کند. ققنوس یا فونیکس در این مقاله جنبه استعاری دارد. با توجه به این موضوع که در زمان حاضر رمزارزی با نام تجاری «فونیکس» در بازارهای تجاری وجود دارد، تصمیم بر این شد برای عدم تداخل معنایی، از معادل این واژه در فارسی با نام «ققنوس» استفاده شود.
منبع: اکونومیست.