استاد دانشگاه و محقق حوزه اکونوفیزیک معتقد است که بر خلاف بسیاری از کشور های دنیا که ظرفیت های بالقوه فناوری بلاک چین را درک می کنند، در ایران درک کمی از این فناوری وجود دارد.
به گزارش سکه نیوز به نقل از اتاق بازرگانی، صنایع، معادن، و کشاورزی تهران، دکتر حسین بیانی، محقق اکونوفیزیک در گفت وگو با نشریه آینده نگر از کاربری های مختلف بلاک چین و ارزهای دیجیتال می گوید. به گفته این پژوهشگر و استاد دانشگاه، درک مسئولان از ارزهای دیجیتال ناشی از خرده اطلاعاتی است که دانشی اندک را برای آن ها رقم زده است. متاسفانه این دانش اندک مبنای تصمیم گیری درباره فناوری است که انقلابی در جهان ایجاد کرده است. انقلابی که با این رویکردهای سطحی، راه طولانی تا بهره مندی اقتصاد ایران از آن در پیش داریم.
آینده نگر: ارزهای دیجیتال به عنوان پدیده ای نو در جهان فناوری تا چه اندازه در ایران درک شده است؟ به ویژه از طرف مسئولان.
اظهارنظرهایی که در مسئولان، حتی در سطح کلان، درباره ارزهای دیجیتال و بلاکچین مطرح می کنند، غیرتخصصی است. اغلب مسئولان به طور کامل از وضعیت اکوسیستم ارزهای دیجیتال آگاهی ندارند و متاسفانه براساس دانشی که با دریافت خرده اطلاعاتی در این باره شکل گرفته، درباره موضوعات مربوط به رمزارزها تصمیم می گیرند. آگاهی مسئولان در این باره نه عمیق است و نه گسترده. به نظر من، این رویکرد مسئولان به نفع کشور و توسعه اقتصاد آن نیست.
آینده نگر: بیشتر اظهارنظرهایی که دراین باره از مسئولان می شنویم منفی است و طبیعی است که نظر منفی، تصمیم های سلبی را هم به دنبال دارد. درباره ارزهای دیجیتال، بیشتر از سوداگری می شنویم. این حرف ها تا چه اندازه به واقعیت نزدیک است؟
اگر کمی مسئله را باز کنیم، به خوبی درک می کنیم که ریشه چنین رویکردی در چیست و چطور می توان آن را تغییر داد. مسئله رمزارزها صرفا محدود به خرید و فروش بیت کوین و سود بردن از رشد قیمت و نوسان آن نیست. ارزهای دیجیتال یک انقلاب در فناوری است. رمزارز موج جدید فناوری است و اگر به دنبال بهره گیری از آن به نفع اقتصاد کشوریم، باید با این رویکرد با این موج تازه در فناوری برخورد کنیم. داستان ارزهای دیجیتال با بیت کوین آغاز شده است. هدف اصلی و نهایی سازندگان آن این بوده که بیت کوین در کنار طلا، به عنوان ذخیره ارزش در جهان مطرح شده و چه بسا جایگزین طلا شود. افرادی با همین هدف بیت کوین را توسعه دادند.
اما پس از آن، نسل دوم بلاکچین با ارز دیجیتال اتریوم ظهور کرد. درواقع حدود چهار تا پنج سال پس از بیت کوین، اکوسیستم ارزهای دیجیتال ظرفیت های واقعی خود را نمایان کرد و نشان داد تا چه اندازه اقتصاد جهان، اینترنت و فضای کسب وکار را متحول می کند. از آن زمان به بعد اکوسیستم ارزهای دیجیتال، بزرگ و بزرگتر شده است و فرایند توسعه آن هنوز ادامه دارد.
آینده نگر: پس ما با مجموعه ای از پیامدهای اقتصادی و تحولات مالی طرفیم؟
بله اما تحولاتی که بلاکچین و اکوسیستم ارزهای دیجیتال ایجاد کرده صرفا محدود به مسائل مالی و اقتصادی نیست. علاوه بر کسب وکارها و صنایع، خدمات دولتی هم با اتکا به بلاکچین تغییر می کند که سازمان های بهداشتی و نظام سلامت از جمله آن هاست. اکوسیستم ارزهای دیجیتال تا اندازه ای اثربخش است که در این باره استانداردهایی تعیین و طبقه بندی هایی انجام شده است. پس از همه گیری کرونا، با تصمیم پارلمان اتحادیه اروپا قرار شد همه شرکت ها، سازمان ها و نهادهای اروپایی برای مبارزه با همه گیری این ویروس و غلبه بر آن از ده فناوری در عرضه بهینه خدمات خود استفاده کنند که دومین فناوری در این فهرست، فناوری بلاکچین بود. این فناوری در کنار اینترنت اشیاء، ربات ها و هوش مصنوعی قرار است به بشر برای غلبه بر یکی از بزرگترین چالش های تاریخ کمک کند. بنابراین می بینیم که دنیا به خوبی دریافته چه ظرفیتی در اکوسیستم ارزهای دیجیتال و بلاکچین وجود دارد.
متاسفانه سطح درک ما از این تحول بزرگ کمتر از دیگر کشورهاست اما می توان با اتکا به رسانه ها به مردم و سیاستمداران و کارگزاران در این باره آگاهی داد. برگزاری سمینار و استفاده از ظرفیت شبکه های اجتماعی هم به توسعه این فناوری و نشر آگاهی درباره آن کمک می کند. ماجرای رمزارزها و مبادله و معامله آن و ذخیره دارایی ها در قالب رمزارز یک روی سکه است. مردم کمتر می دانند هر کدام از این رمزارزها یک پروژه است، پروژه ای که تحولی بزرگ در جامعه ایجاد می کند.
آینده نگر: پس به عنوان یک شخصیت دانشگاهی با توسعه ارزهای دیجیتال در ایران موافقید؟
بله. من موافق توسعه بلاکچین و رمزارزها در کشور هستم و به نظر من، باتوجه به شرایط اقتصادی کشور اکوسیستم ارزهای دیجیتال برای ما خوب است. اما تا زمان بهره مندی اقتصاد ایران از این فرصت راه طولانی در پیش داریم که با رفتارهای ناشیانه مسئولان، طولانی تر هم می شود. یک نمونه از این رفتارها درباره صنعت ماینینگ انجام شده است. وزارت صمت این صنعت را به رسمیت شناخته اما هیچ حمایتی از صنعتگران وجود ندارد، با این حال صرف به رسمیت شناختن این صنعت هم کار بزرگی است. طرف دیگر ماجرا در اکوسیستم ارزهای دیجیتال، صرافی ها، عرضه اولیه و ICO یا عرضه اولیه توکن هاست که در کشور ما ممنوع شده است درحالیکه عرضه اولیه توکن ها می تواند تحول بزرگی در اقتصاد ما ایجاد کند. فواید اکوسیستم ارزهای دیجیتال برای بشر به اندازه ای زیاد است که بهتر است درباره ملاحظات تجدید نظر کنیم. البته من مخالف کنترل و نظارت لازم برای جلوگیری از بروز تخلف نیستم اما دغدغه های امنیتی نباید باعث شود از فواید این فناوری صرف نظر کنیم.
آینده نگر: در زمینه ارزهای دیجیتال و فناوری بلاکچین یک چالش عمده، پیچیده بودن موضوع و دشواری توضیح آن است. به همین دلیل حتی در بین فعالان بخش خصوصی هم مقاومت هایی در این باره می بینیم. در واقع اشخاص حقیقی که قرار نیست نقش تصمیم ساز را در این بازی ایفا کنند هم، با احتیاط به بازار ارزهای دیجیتال نگاه می کنند. شاید به این دلیل که کمتر درباره فواید و امتیاز اصلی بلاکچین شنیده ایم و بیشتر بحث بازار ارزهای دیجیتال و سود و زیان مطرح شده است. این تحولی که شما از آن صحبت کردید، به ویژه پس از ظهور اتریوم، شاخه های مختلف اقتصاد را چطور تغییر می دهد و چه منافعی دارد؟
از سال2017، با عرضه اتریوم و قرار گرفتن قراردادهای هوشمند روی بلاکچین همه چیز تغییر کرد. اما این یعنی چه؟ روزانه در سراسر جهان هزاران و میلیون ها قرارداد خرید و فروش و … انجام می شود که علاوه بر طرف فروشنده و خریدار به یک نفر سوم به عنوان واسطه انجام قرارداد نیاز دارد تا مشکلات حقوقی آتی، گریبان گیر طرف های معامله نشود. از جمله این مشکلات، تغییر در مفاد قراردادها یا عدم پرداخت پول یا عدم تحویل کالا و غیره است. اما در بلاکچین کافی است دو نفر قرارداد را به طور هوشمند در بلاکچین اجرا کنند. با اجرای قرارداد در بلاکچین، امکان هر نوع تغییر و تقلب در قرارداد از بین می رود و پس از انتقال پول، سند قرارداد به طور اتوماتیک حفظ می شود درحالیکه امکان هیچ دستکاری و تغییری در آن وجود ندارد. از بلاکچین قراردادهای هوشمند با ارز اتریوم می توان در همه زمینه های اقتصادی، املاک تا بیمه استفاده کرد. تاریخچه سندی که به عنوان قرارداد هوشمند در بلاکچین صادر می شود، شفاف و در دسترس همه، غیرقابل هک و غیرقابل دستکاری است.
همین خاصیت باعث شده سازمان های مالیاتی در حوزه هایی مثل املاک، بیمه و ارث از این فناوری استقبال کنند و همین حالا هم در ایالات متحده آمریکا این فناوری در این زمینه ها مورد توجه قرار گرفته است. بلاکچین در صنعت، در زنجیره تامین قطعات کاربردی است و قابلیت حفظ همه مشخصات قطعات را از کارخانه ها تا زمان رسیدن به دست مشتری دارد و کسی نمی تواند مشخصات مربوط به محصول را که در قرارداد هوشمند ثبت شده، تغییر دهد. بلاکچین برای کسب وکارهایی که امکان عرضه سهام در بورس را ندارند اما می خواهند از فرصت جمع سپاری استفاده کنند، کاربردی است. این شرکت ها می توانند با نظارت صرافی ها معتبر یا بانک مرکزی از بلاکچین برای عرضه اولیه توکن استفاده کنند و از محل خرید توکن ها، برای انجام پروژه ها سرمایه جذب کنند. این کاربری بلاکچین از چهار سال پیش با نظارت صرافی های بزرگ در جهان آغاز شده است و بازی های رایانه ای یک نمونه از آن هاست. بعضی از این بازی ها از فیلم های هالیوودی پرفروش تر و پردرآمدتر است. همین فرصتی برای ما ایرانی هاست چراکه نیروی انسانی کارآزموده و ماهری در حوزه بازی نویسی داریم و می توانیم از این فرصت برای جذب درآمد ارزی استفاده کنیم. اینکه ما در سال، پنج بازی رایانه ای در شبکه بلاکچین عرضه کنیم که درآمد آن از فروش یک فیلم سینمایی هالیوودی بیشتر است، نکته قابل تأملی است. در ضمن این نمونه هایی بسیار ساده از ظرفیت بلاکچین برای توسعه اقتصادی است. کاربردهای بلاکچین بسیار فراتر از این حرف هاست.
آینده نگر: مثالی درباره کاربردهای غیراقتصادی بلاکچین یا کمتر اقتصادی آن هم وجود دارد؟
بله. بلاکچین در زمینه سیاست و اجتماع هم کاربردی است. از دوره بعد، انتخابات در ایالات متحده آمریکا روی بلاکچین انجام می شود چرا که این فناوری ضامن شفافیت و اطمینان است. هم چنین انواع و اقسام رای گیری ها را می توان با اتکا به بلاکچین انجام داد. در چند ماه گذشته اخباری منتشر شده که تیم های بزرگ فوتبال در جهان مثل آث میلان و رئال مادرید توکن ها و بلاکچین های خودشان را دارند که کاربردهای اقتصادی دارد. تیم های فوتبال در ایران هم می توانند برای شبکه هواداران بلاکچین بسازند و برای نظرسنجی از آن استفاده کنند. هم چنین می توانند از توکن ها برای فروش بلیت یا قرارداد با فروشگاه ها و در نظر گرفتن تخفیف های ویژه استفاده کنند. از توکن ها میتوانیم برای جمع آوری کمک های بلاعوض خیرین در زمان بروز حوادث طبیعی مثل سیل و زلزله استفاده کنیم.
مسئله دیگر امور مالی غیرمتمرکز است که در NFT طرح شده است. سال 2021 میلادی را سال NFT می دانند که یکی از کاربردهای آن ثبت مالکیت آثار هنری، در همه شاخه های هنر در بلاکچین است. روند پیشرفت NFT عجیب است و هر روز منتظریم تا ببینیم چه قابلیت دیگری به این اکوسیستم اضافه می شود. سود در بازار ارزهای دیجیتال یک بحث است اما باید بدانید، بلاکچین فناوری است که ما به آن نیاز داریم. امیدوارم به میزانی از آگاهی از این فناوری برسیم که مردم از آن به بهترین شکل منتفع شوند.
آینده نگر: چند انتقاد درباره توسعه ارزهای دیجیتال و بلاکچین مطرح شده که بد نیست از شما در این باره بشنویم. یکی از انتقادها تسهیل خروج ارز با توسعه مبادلات ارزهای دیجیتال است.
این نقد را شنیده ام اما باز هم می گویم، بیشتر این نظرها ناشی از عدم درک اصل ماجراست. منتقدان به مسئله خروج ارز به عنوان ایراد توسعه اکوسیستم ارزهای دیجیتال و صنعت ماینینگ اشاره می کنند اما اگر از صرافی ها بپرسید می گویند ما به جای خروج دلار از محل مبادله رمزارزها، ورود ارز را تقویت کردیم. یک صرافی در فصل گذشته بیش از صد میلیون ارز از محل مبادله ارزهای دیجیتال وارد کرده است. ضمن اینکه ما در رتبه بندی تولید بیت کوین در جهان از نظر توسعه مزارع، در رتبه سوم یا چهارم هستیم و اگر صنعت ماینینگ را توسعه بدهیم، به یکی از صادرکنندگان اصلی بیت کوین تبدیل می شویم و این یعنی واردات ارز به کشور.
آینده نگر: بانک مرکزی در اسفندماه در تصمیمی مبادله ارزهای دیجیتال را ممنوع کرد و از شاپرک خواست درگاه های مربوط به تراکنش های ناشی از مبادله ارزهای دیجیتال را مسدود کند.
این ممنوعیت هم ناشی از بی منطقی است و صرفا التهابی را در بازار وارد می کند و تازه واردان را می ترساند. به نظر من جز ایجاد التهاب، اثر دیگری در بازار و قیمت رمزارزها ندارد. در واقع سیاست ها و تصمیم های مسئولان در کشور ما اثری در بازار رمزارزها ندارد. رمزارز چیزی نیست که دولت ها بتوانند در امور آن مداخله کنند و در سطح توصیه به مردم درباره کلاهبرداری ها باقی می مانند. ذات ارزهای دیجیتال با نظارت در تقابل است و هیچ کس نمی تواند در این اکوسیستم مداخله کند اما بهتر بود دولت و بانک مرکزی به این شکل وارد این کار نمی شدند و با در نظر گرفتن جنبه های مثبت این فناوری رفتار می کردند.
آینده نگر: نکته دیگر مسئله تامین مالی تروریسم است که در سطح بین المللی به عنوان نقدی جدی به ارزهای دیجیتال مطرح شده است.
این نقد را هم بسیار شنیدیم اما من همیشه می گویم با چاقو می توان آدم کشت، با یک آمپول هم می توان یک نفر را از بین برد و با طناب می توانیم یک نفر را خفه کنیم. هر ابزار و اختراعی دو جنبه دارد حتی اسلحه. اگر نخواهیم بجنگیم، برای دفاع از خودمان به آن نیاز داریم. پاسخ به این نقد بسیار ساده است. تروریسم پیش از ایجاد بلاکچین و ظهور بیت کوین هم راه های متنوعی برای تامین مالی داشت و تقابل با ارزهای دیجیتال به بهانه تامین مالی تروریسم، بیش از نقد حرفه ای یک بهانه است.
آینده نگر: برای استفاده حداکثری اقتصاد از مزیت های فناوری بلاکچین به ویژه شرکت های بخش خصوصی، چه کنیم؟
مهم ترین کار، مسئله آگاهی بخشی از مسیر رسانه ها حتی رادیو و تلویزیون است. برگزاری سمینار و همایش با حضور افراد موثر در تصمیم گیری های کلان کشور هم موثر است. بخش خصوصی می تواند در این مسیر در کنار دانشگاه قرار بگیرد. ما در دانشگاه برای برگزاری چند همایش با حضور نماینده های مجلس و دیگر مسئولان برنامه ر یزی کردیم و اتاق بازرگانی هم می تواند در این زمینه فعالانه ایفای نقش کند. اتاق این قدرت را دارد که در همکاری با وزارت صمت و دیگر وزارت خانه ها در مسیر آگاهی بخشی درباره ظرفیت های فناوری بلاکچین و ارزهای دیجیتال گام بردارد. نخبگان زیادی در کشور داریم که می توانند این مباحث را برای تصمیم سازان در کشور شرح دهند.
نکته دوم، تلاش برای جلب حمایت برای تحقیق و توسعه در زمینه بلاکچین است. به نظر من این حداقل کارهایی است که می توانید در پارلمان بخش خصوصی در این باره انجام دهید اما مهم ترین نکته آگاهی بخشی درباره این فناوری و مزایای آن برای کشور است.
کد خبر: 1400022010MGMMMF
مطالب مرتبط:
رفع شکاف بین اپلیکیشن های غیرمتمرکز و مشاغل با فناوری بلاک چین
استکینگ رمزارز | تمام آنچه که باید درمورد سپرده گذاری رمزارز بدانید!
بر خلاف وب اولیه، بلاک چین به حمایت دولتی نیاز ندارد